Ziek en uitgezet

Nierpatiënte Angela uit Ghana moet terug naar haar land, ook al zal ze daar sterven aan haar ziekte, omdat ze behandeling niet kan betalen. Het is één van de patiënten die is beoordeeld door een arts van het Bureau Medische Advisering (BMA) van de IND. Medisch specialisten van diverse ziekenhuizen zijn zeer verontwaardigd over de werkwijze van hun collega’s van het BMA. Ze zeggen dat de BMA-artsen hun werk onverantwoord doen. Ze moeten soms machteloos toekijken hoe hun doodzieke patiënten door de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) terug worden gestuurd naar het land van herkomst.

Per jaar beoordelen de artsen van de IND honderden aanvragen voor verblijf op medische gronden. Ze beslissen regelmatig dat de situatie in het land van herkomst op medisch gebied goed genoeg is om terug te keren. Bij de beoordeling draait het om twee vragen: is er in het land van herkomst een medisch specialist om de patiënt te behandelen en is er medicatie beschikbaar. Zo ja, dan kan de vreemdeling wat betreft het BMA terug.

Papieren patiënten
Vluchtelingenadvocaat B. Wegelin zegt in ZEMBLA: ‘Het gaat er om of er bij wijze van spreken één doosje medicijnen in het land van herkomst bestaat. Maar het is een illusie om te denken dat als er iets is voor de zoon van de president van een Afrikaans land, dat iemand die teruggestuurd wordt uit Nederland die behandeling ook kan krijgen.’
Volgens Wegelin zijn de BMA-artsen geneigd om als ambtenaren van het IND naar de patiënten te kijken. Overigens krijgen de artsen weinig binding met de patiënt, omdat ze die meestal alleen op papier kennen.

De IND werkt niet mee aan de uitzending maar heeft in een schriftelijke reactie laten weten dat de artsen van het BMA neutraal en onafhankelijk zijn. Het feit dat ze bij een ministerie in dienst zijn, beïnvloedt hun objectiviteit niet, zegt de IND.

Ghana's nier
De destijds legale en dus verzekerde Ghanese Angela Mensah ontving een paar jaar geleden een donornier in het Amsterdamse AMC. De operatie is goed gelukt en Mensah kan weer een vrij normaal leven leiden, mits ze een flinke hoeveelheid medicijnen iedere dag op tijd slikt. De BMA-artsen vinden dat Mensah ook in eigen land verder behandeld kan worden en de IND besluit dat ze terug moet naar Ghana.
De behandelend arts is boos en vreest dat de hele transplantatie voor niets is geweest als haar patiënt het land moet verlaten. De medicatie kost in Ghana al snel meer dan 400 euro per maand, dat is meer dan een maandsalaris. Angela, die de medicijnen niet kan betalen, zal haar nier verliezen. Ze is dan weer aangewezen op nierdialyse, maar ook dat is voor haar in Ghana onbetaalbaar: ‘Als ik terug ga naar Ghana, ga ik om daar te sterven.’

Het belang van de patiënt
De AMC-arts mevrouw F. Bemelman noemt de handelswijze van de BMA-arts kortzichtig: ‘Het belangrijkste voor een dokter is dat hij moet handelen in het belang van de patiënt. Dat geldt voor mij, maar ook voor de doktoren van het BMA, dat zijn ook artsen.’ Haar collega J. Gilhuis is het met haar eens. Als neuroloog kreeg hij te maken met een Afghaanse vluchteling met zware psychiatrische problematiek. Hij stuitte op ‘ontoelaatbare medische praktijken’. De Afghaanse patiënt liep naar zijn mening groot gevaar door het foutieve oordeel van het BMA over de diagnose en de behandelmogelijkheden.

Research: Simone Tangelder.
Samenstelling en regie: Nicolien Herblot.
Eindredactie: Kees Driehuis.

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel Ziek en uitgezet is uitgezonden op zaterdag 22 januari door de VARA en NTR.