De slag om Ganzedijk

Drie straten met overwegend rood bakstenen rijtjeshuizen, gebouwd in de jaren 50, waar iets meer dan 100 mensen wonen. Dat is het gehucht Ganzedijk, gelegen in de vette klei van Noord-Oost-Groningen. Behalve de huizen en een oude molen is er niets, er staat niet eens een brievenbus.

Dit dorp moest verdwijnen, vonden de bestuurders van de gemeente Reiderland waar Ganzedijk onder valt, want de mensen trekken er weg en het dorp verpaupert. Maar de Ganzedijkers pikten dat niet, organiseerden zich en kwamen in verzet. In ZEMBLA het verhaal over de strijd tussen bestuurlijke logica en een bevolking die gehecht is aan huis en haard.

Volkswoede
‘Ganzedijk Blijft’, staat op een postertje dat voor de ramen van vrijwel elke woning hangt. Het is een uiting van de volkswoede die ontstond toen afgelopen februari de plannen van de gemeente en woningcorporatie Acantus bekend werden gemaakt: Ganzedijk moest tegen de vlakte, en de grond moest ofwel worden teruggegeven aan de natuur, ofwel beschikbaar komen voor de bouw van kwalitatief betere, dus duurdere, nieuwbouwwoningen.

Het was de conclusie van een onderzoek. In Ganzedijk is veel overlast van mensen met sociale problemen en staan er veel huizen leeg, stond in het rapport en bovendien is er sprake van bevolkingskrimp: het Oost-Groningse platteland ziet zijn inwonertal gestaag afnemen.

Hartaanval
De inwoners pikten het niet. Ze organiseerden zich, richtten een actiecomité op en benaderden de media. Ganzedijk werd landelijk nieuws, de tegenstellingen verhardden. De strijd begon slachtoffers te eisen: de verantwoordelijke wethouder verloor zijn politieke kop, een leidende actievoerder uit Ganzedijk trok zich terug na door een hartaanval te zijn geveld.

Maar het verzet mistte zijn uitwerking niet. De politiek kwam de Ganzedijkers tegemoet: ze mochten zelf een plan ontwikkelen om hun dorp te behouden. Na enkele maanden presenteerde het actiecomité het rapport ‘Energiek Ganzedijk’, met voorstellen over hoe Ganzedijk van de slopershamer gered kon worden. Samen met de politiek onderzoeken de Ganzedijkers nu hoe hun plannen kunnen worden uitgevoerd. En wie dat gaat betalen.

Voorlopig lijkt Ganzedijk gered. Maar bevolkingskrimp is een structureel probleem, zegt Ed Nozeman, hoogleraar Vastgoed in Groningen, met name in Noord-Oost Groningen. Er zullen dus eerder mensen weggaan dan er bij komen. Voor hoe lang Ganzedijk gered is, staat dan ook niet vast.

Research: Norbert Reintjens
Samenstelling en regie: Cees Overgaauw
Eindredactie: Kees Driehuis

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel De slag om Ganzedijk is uitgezonden op zondag 4 januari door de VARA en de NPS.