Luchtkasteel Twente

Of het nu gaat om de HSL, de Betuwelijn, de Noord-Zuidlijn of de Blauwe Stad, ze beloofden allemaal grote opbrengsten en lage kosten. Maar het tegendeel bleek waar. Nu gloort er een nieuw fiasco aan de horizon: de doorstart van luchthaven Twente. Want de overheid wil het voormalige militaire vliegveld omtoveren in een commerciële burgerluchthaven. Die moet Twente aan banen helpen. Maar de haalbaarheid van dit plan is uiterst onzeker. Desondanks zetten de bestuurders stug door en schromen ze niet alvast tientallen miljoenen euro’s te investeren in een luchthaven die er mogelijk niet komt.

Als in 2007 de F16’s voorgoed de Twentse vliegbasis verlaten, is Twente zo’n 2000 arbeidsplaatsen armer. Maar de infrastructuur blijft liggen, compleet met landingsbaan en verkeerstoren. De provincie Overijssel en de gemeente Enschede ruiken hun kans en maken een plan om van het oude vliegveld een moderne burgerluchthaven te maken. Die luchthaven zal jaarlijks 1,2 miljoen passagiers trekken en ruim 3000 banen opleveren, zo beloven de bestuurders optimistisch.

Eén van de tegenstanders van de luchthaven is cabaretier Herman Finkers. Hij sluit zich aan bij een groep ondernemers en wetenschappers die een plan zónder luchthaven bedenkt. Dit plan, “De Twentse Basis”, gaat uit van de natuurwaarden van Twente en wil het voormalige luchthaventerrein gebruiken voor zorgcentra, recreatie en sport. Maar het plan sterft een zachte dood. Teleurgesteld zegt Finkers over zijn gesprekken met de overheid: “Je merkt dat er maar 2 mogelijkheden waren: een vliegveld of een vliegveld.”

Bodemloze put
Omwonenden van het oude vliegveld, die opgelucht adem haalden toen de geluidsoverlast van de F16’s verleden tijd was, vrezen dat de herontwikkeling van de luchthaven eindigt in een bodemloze put, waar miljoenen gemeenschapsgeld in verdwijnt. Ze tonen aan dat er, in het meest optimistische scenario, slechts 500.000 passagiers van de luchthaven gebruik zullen maken - veel te weinig voor een luchthaven om rendabel te zijn, laat staan om 3000 banen op te leveren. Bovendien ligt 60 kilometer verderop Flughafen Münster/Osnabrück waar jaarlijks al 140.000 Nederlandse passagiers gebruik van maken. Een vliegveld in Twente is volgens hen dan ook overbodig.

De provincie Overijssel en de gemeente Enschede legden samen 30 miljoen euro op tafel om het voormalige vliegveld van het Rijk te kopen; in totaal heeft de overheid al 70 miljoen euro uitgetrokken voor de doorstart van de luchthaven. Maar wat nu als er zich geen ondernemer meldt die de luchthaven wil exploiteren? Is er door de overheid dan niet al heel veel geld geïnvesteerd in de luchthaven? Provinciebestuurder Theo Rietkerk antwoordt even verrassend als opmerkelijk: “De winst zit niet in al of niet vliegen. Daarom zit ik daar ook heel ontspannen in.”

Samenstelling & regie: Hans van Dijk.
Research: Norbert Reintjens.
Eindredactie: Kees Driehuis.

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel Luchtkasteel Twente is uitgezonden op zaterdag 11 september door de VARA en NTR. Te gast was Herman Finkers.