De Dioxinepaling

Paling is lekker en vis eten is gezond, zo wordt gezegd. Maar is de paling wel zo gezond? In ZEMBLA een onderzoek naar de kwaliteit van de Nederlandse rivierpaling. Belangrijke onderzoeksinstituten die de overheid adviseren waarschuwen voor het dioxinegehalte van die paling. Het ministerie dat over de visserij gaat (LNV) negeert deze adviezen en schuift de verantwoordelijkheid door naar de vissers. Maar de vissers gaan gewoon door met paling vangen en verkopen. “Handel is handel”, zeggen zij. De consument wordt intussen onduidelijk voorgelicht over de vraag of paling nou wel of geen kwaad kan.

Twee keer per week vis eten, adviseert de Gezondheidsraad ons. Vooral vette vis is gezond vanwege ‘omega drie vetzuren’, goed tegen hart en vaatziekten. De paling is zo'n vette vis. Maar wilde paling uit Nederlandse grote rivieren en de Biesbosch is misschien wel een lekkernij maar juist slecht voor de gezondheid. “Deze paling bevat zoveel dioxineachtige stoffen dat langdurige consumptie ervan voorkomen moet worden, want 150 gram paling per maand is al schadelijk voor de consument”, concluderen onderzoeksinstituten Rikilt en Imares in een advies aan minister G. Verburg van LNV. Toch is die paling gewoon te koop.

Exacte cijfers over hoeveel giftige paling wordt verhandeld zijn er niet, maar onderzoekers gaan uit van ongeveer 300.000 kilo paling per jaar. Hoe groot de groep mensen is die te vaak vervuilde paling eet, is nooit uitgezocht. Het gaat naar schatting om meer dan 50.000 mensen.

Deze paling wordt gevangen in rivieren die ernstig verontreinigd zijn door decennialange lozingen van zware metalen, dioxines en pcb’s. Omdat de paling zich voedt met beestjes die leven op de rivierbodem zit deze vis boordevol met dioxines. Hoe ouder de paling, hoe meer dioxines. Dioxine breekt niet af en wordt opgestapeld in het vet van de aal, maar de paling gaat er zelf niet dood aan.
Wie paling eet wordt ook niet meteen ziek. Maar dioxines kunnen kanker veroorzaken en verstoren de zogeheten hormoonhuishouding van de mens.

Toxicoloog R. Hoogenboom van het onderzoeksinstituut Rikilt waarschuwt in ZEMBLA: “Als het hormoonsysteem verstoord wordt, zie je allerlei effecten op de afweer, het immuunsysteem, maar ook bijvoorbeeld op het leervermogen van kinderen en op de ontwikkeling van kinderen in de baarmoeder”.
Om de consument te beschermen zijn er in Europa strenge dioxinenormen afgesproken, waar ons voedsel aan moet voldoen. Maar die norm wordt in Nederland bij de wilde paling vaak overschreden. Toxicoloog Hoogenboom hierover: “Het is niet veilig om deze vis te eten”.

Research: Manon Blaas
Samenstelling en regie: Ton van der Ham
Eindredactie: Kees Driehuis

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel De Dioxinepaling is uitgezonden op zaterdag 25 september door de VARA en NTR.