De ADHD-hype

Niet alleen jongetjes, maar ook steeds meer meisjes en volwassenen krijgen te horen dat ze ADHD hebben. De Gezondheidsraad maakte zich er tien jaar geleden al zorgen over en intussen is het aantal diagnoses alleen maar gestegen. Het gebruik van medicatie is de afgelopen vijf jaar zelfs verdubbeld. Ouders die vraagtekens zetten bij het slikken van pillen, voelen zich door de school van hun kind onder druk gezet. ‘Je voelt je op zeker moment gedwongen door school die zegt: als ze die medicatie niet gebruikt, zal ze naar het speciaal onderwijs moeten’, aldus een vader in de ZEMBLA-aflevering.

De Groningse psychologe L. Batstra is kritisch over de toename van ADHD. Zij nam een half jaar geleden ontslag bij de Groningse instelling waar kinderen worden getest op ADHD. Ze kreeg gewetensbezwaren, omdat naar haar mening veel te veel ouders de diagnose van hun kind kregen aangepraat. Batstra: ‘Zo kan het gebeuren dat ouders volstrekt normaal gedrag gaan zien als een stoornis.’

ZEMBLA volgt het spreekuur van de Rotterdamse kinderarts en ADHD-deskundige dr. R. Rodrigues Pereira. Mannen, vrouwen, kinderen, hele families tegelijk komen bij hem op bezoek. De dokter zweert bij medicatie. Pereira: ‘Die pillen hebben ze niet gemaakt om mensen te vergiftigen, die zijn nu juist voor de gevallen die een pil nodig hebben en die ontzettend blij zijn dat die pil bestaat.’

Ook de oudervereniging Balans, die de belangen behartigt van ouders met kinderen met stoornissen als ADHD, wordt vaak verweten te veel op de hand van de farmaceuten te zijn. Om die reden heeft de vereniging de sponsoring door de farmaceutische industrie stopgezet. Mevrouw A. Paternotte zegt namens de vereniging dat ze dat besluit weer ter discussie wil stellen: ‘Wij kunnen dat geld goed gebruiken.’

De farmaceutische industrie voert een krachtige lobby om de stoornis onder de aandacht te brengen. Die lobby is succesvol geweest: de nieuwe, duurdere merkgeneesmiddelen hebben flink terrein veroverd. De Amerikaanse psychiater dr. A. Frances zegt daarover: ‘Ik denk dat veel mensen vanwege ADHD medicatie krijgen, terwijl ze die helemaal niet nodig hebben. Dat wordt allemaal gepusht door de farmaceutische industrie. Ik verwacht dat die aantallen zullen dalen, zodra de patenten van die medicijnen af zijn en er minder op te verdienen valt.’ Deze Amerikaanse arts was enige jaren terug voorzitter van de commissie die het internationale diagnosehandboek voor psychiaters herschreef, wat resulteerde in de DSM-IV. De commissie verruimde daarin de criteria voor ADHD. Voor het eerst werd ook een groep met ADD benoemd; kinderen en volwassenen met concentratiestoornissen, zonder hyperactiviteit. Daarmee kwam een grotere groep in aanmerking voor de stoornis, hetgeen dr. Frances nu betreurt. ‘De diagnosecriteria voor ADHD zijn veel te ruim gesteld. Dat heeft ervoor gezorgd dat het aantal diagnoses is verdubbeld. Daar ben ik verantwoordelijk voor’, zegt hij in ZEMBLA. ‘We hadden berekend dat het aantal diagnoses met vijftien procent zou toenemen, maar ze namen met de helft toe’, aldus Frances.

Samenstelling en regie: Hetty Nietsch.
Research: Simone Tangelder.
Eindredactie: Kees Driehuis.

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel De ADHD-hype is uitgezonden op zaterdag 18 september door de VARA en NTR.