Rellen in Turkije

Koerdische betogers zijn dit weekeinde slaags geraakt met de Turkse oproerpolitie. De demonstranten eisten vrijlating van Abdullah Öcalan (59), de leider van de verboden Koerdische Arbeiderspartij PKK. Agenten arresteerden zondag circa negentig man op verscheidene plaatsen in het zuidoosten van Turkije. Het was zondag precies tien jaar geleden dat Turkse speciale eenheden Öcalan na een klopjacht in Kenia oppakten.

Betogers gingen de straat op in meerdere steden in het overwegend Koerdische zuidoosten. Zeker acht betogers en zeventien agenten raakten gewond. De regering sprak van illegale protesten omdat ze geen toestemming had verleend.

Betogers in Diyarbakir, de grootste stad in de regio, gooiden stenen naar politievoertuigen. De politie zette op haar beurt traangas en waterkanonnen in om de menigte van 2.500 personen uiteen te jagen. De mensenmassa had zich verzameld voor het hoofdkwartier van de pro-Koerdische Democratische Samenleving Partij (DTP), de enige legale Koerdische politieke partij.

De 59-jarige Öcalan zit in Turkije een levenslange celstraf uit wegens hoogverraad. Hij richtte de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) in 1978 op. Zes jaar later begon de PKK een bloedige campagne voor onafhankelijkheid tegen de Turkse staat. Sindsdien zijn circa 40.000 slachtoffers gevallen in de strijd.

Zaterdag had ook een betoging plaats in het Franse Straatsburg, voor het gebouw van de mensenrechtenorganisatie de Raad van Europa. Deskundigen van die raad bezochten Öcalan in 2007 op het eiland Imrali in de Zee van Marmaris, waar hij al jarenlang in eenzame opsluiting zit. Hij zou daardoor lijden aan chronische stress en eenzaamheid. De organisatie vindt dat Öcalan met zijn familie mag bellen en contact moet kunnen hebben met medegevangenen. De Turkse regering liet in december weten dat ze dit jaar besluit of er meer gevangenen naar het eiland gaan.

De Koerdische leider gaf zijn strijd voor een onafhankelijk Koerdistan op, maar maakt zich nu hard voor een confederatie met enige politieke autonomie voor Koerden. De in totaal 30 miljoen Koerden wonen verspreid over meerdere landen, waaronder Irak, Syrië en Iran. Ze hebben een eigen taal en cultuur, maar geen eigen land. Ruim negentig procent van hen is moslim. In Turkije wonen vijftien miljoen Koerden, op een totale bevolking van zeventig miljoen.

De DTP is de eerste pro-Koerdische partij in het Turkse parlement sinds meer dan tien jaar. De partij wil onderhandelen met de verboden terroristische organisatie PKK om een einde te maken aan het al 25 jaar voortdurende conflict. De Turkse justitie wil de DTP echter verbieden wegens veronderstelde banden met de PKK en stelde een gerechtelijk onderzoek in. De politieke stroming is al meerdere malen verboden geweest en werd steeds onder andere namen actief. DTP heeft twintig afgevaardigden in het Turkse parlement dat 550 zetels telt.

De Europese Unie, waar Turkije zich bij wil aansluiten, bekritiseert de rechtszaak tegen de DTP. Volgens de EU moeten Koerden vertegenwoordigd kunnen zijn in het parlement. Turkije beloofde de rechten van de Koerden te verbeteren.

Deze uitzending van het programma Dichtbij Nederland met de titel Rellen in Turkije is uitgezonden op maandag 16 februari door de NPS. De presentatie was in handen van Simone Weimans en Carrie ten Napel.