De man zonder geheugen

In 1953 onderging de 27-jarige Henry Molaison een experimentele hersenoperatie. In een poging zijn epileptische aanvallen te verminderen werd een klein stukje van zijn hersenen weggehaald. De aanvallen verdwenen, maar onverwacht trad er ook een ander effect op: Henry kon geen nieuwe herinneringen meer vormen.

Voor Henry was dit een verschrikking, maar voor de wetenschap allerminst. H.M. groeide uit tot het bekendste en meest onderzochte geval in de wetenschappelijke literatuur over het geheugen. Suzanne Corkin, emeritus hoogleraar Cognitieve Neurowetenschappen op het Massachusets Institute of Technology in Boston, was nog student toen ze Molaison voor het eerst ontmoette. In de daarop volgende 50 jaar heeft ze hem talloze malen onderzocht. Elke keer dat ze hem zag, moest ze zich opnieuw voorstellen.

Henry’s mankementen vertelden veel over hoe een normaal geheugen wel goed functioneert. In de jaren vijftig was daar nog maar weinig over bekend. Suzanne Corkin deed diverse ontdekkingen, bijvoorbeeld dat verschillende soorten informatie op verschillende plekken in het brein zijn opgeslagen. Sommige informatie kon hij namelijk toch wel onthouden, zoals de naam van Meathead, een karakter uit de tv-serie All in the Family. Jeugdherinneringen waren verdwenen maar feitelijke informatie van voor de operatie, zoals de namen van presidenten, kon hij wel ophalen.

Ondanks zijn toestand bereikte Henry de leeftijd van 82 jaar. Op dat moment dacht hij nog steeds dat hij bruin haar had, hij vergat zijn eigen spiegelbeeld . Na zijn dood in 2008 werden zijn hersenen in een laboratorium in San Diego onderzocht door hersenonderzoeker Jacopo Annese. Hij sneed het weefsel in 2401 flinterdunne plakjes. Deze moeten uiteindelijk samen een 3 dimensionale kaart vormen, een soort Google Maps van Henry’s brein, waarop elke hersencel afzonderlijk kan worden aangeklikt. Een nieuwe goudmijn aan kennis voor de wetenschap. De man zonder geheugen zal door de wetenschap nooit vergeten worden.

Deze uitzending van het programma Labyrint met de titel De man zonder geheugen is uitgezonden op zondag 21 april door de VPRO.