De wraak van Duitsland

In de nacht van 9 op 10 mei 1940 reed een Duitse militaire trein, volgeladen met personeel, materieel en munitie, dwars door de Nederlandse verdedigingslinie Noord-Brabant binnen, en strandde pas na 23 kilometer in vijandelijk gebied. De bezetter kwam dus, onder andere, met de trein.
Het is een verrassend gegeven in de eerste aflevering van De Oorlog, de negendelige NPS-serie die Rob Trip vanaf zondagavond 25 oktober 2009 presenteert op Nederland 2. Die eerste aflevering heet 'De Wraak van Duitsland', en loopt van de opkomst van de nazi’s in Duitsland tot en met de capitulatie van Nederland en Frankrijk in mei en juni 1940.

De Duitse legertrein kwam voor de Nederlandse commandanten als een verrassing, maar de echte insiders hadden toch wel voorzien dat de Nederlandse grens bij Brabant en Limburg een zwak punt was in de verdediging van de geallieerden.

Vooral Franse militaire experts, die heel goed op de hoogte waren van de situatie in Nederland, vonden de zuid-oost-grens van Nederland een zeef, maar het ontbrak de Nederlandse regering aan de wil en de middelen om er afdoende maatregelen te nemen.

Deel 1 van De Oorlog besteedt ruim aandacht aan de opkomst van Hitler in Duitsland. Opmerkelijk zijn daarbij de krantenverslagen van de Handelsblad-journalist George Nypels die al in 1923 uitvoerig stilstond bij de redenaarscapaciteiten van de extreemrechtse Duitse politicus.

Hij was toen al verbaasd over het effect dat Hitlers toespraken op zijn publiek hadden, hij noemde Hitler een ‘woordentovenaar en een massapsycholoog van heel bijzondere kwaliteit’. De serie De Oorlog toont opmerkelijke kleurenbeelden uit de periode van Hitlers opkomst en ook niet eerder in Nederland vertoonde fragmenten uit één van zijn toespraken.

Presentator Rob Trip legt er in deze aflevering de nadruk op dat er in de jaren twintig en dertig overal in Europa sprake was van felle strijd om de heerschappij tussen de grote systemen, het communisme, het fascisme en de parlementaire democratie. In veel landen was het tevoren niet te voorspellen hoe die strijd zou aflopen.

Het was vooral van grote betekenis dat Hitler in Duitsland de sympathie van de volksmassa’s wist te winnen. Rob Trip zocht in Duitsland een vrouw op die grif toegeeft dat zij als schoolmeisje geheel in de ban van de Führer raakte. In haar woonplaats Neurenberg werden elk jaar de Partijdagen van de nazi’s gehouden en schoolvriendinnen deden dan een wedstrijd wie van hen Hitler in een week tijd het vaakst te zien kreeg.

Als Hitler eenmaal de macht heeft gegrepen en de oppositie uit de weg heeft geruimd, begint hij aan zijn verovering van Europa. Nederland speelt daarbij een ondergeschikte rol, het gaat de nazi’s om Frankrijk. Hitler heeft haast en stemt toe in een bombardement van Rotterdam om op die manier zo weinig mogelijk militaire capaciteit te hoeven spenderen aan Nederland.

Dat bombardement van Rotterdam was eigenlijk een misverstand, want de Duitse commandant had de vliegtuigen al afbesteld omdat de capitulatie van Nederland aanstaande was. Zijn boodschap kwam niet op tijd door: het bombardement werd, door de enorme branden die erop volgden, een tragedie. Rob Trip laat de plek zien waar honderden Rotterdammers ongeïdentificeerd in een massagraf rusten.

Trip besluit de aflevering waar hij ook begon: in het Franse Compiègne. Op dezelfde plek waar Duitsland na de Eerste Wereldoorlog een wapenstilstand moest tekenen, nam Hitler in juni 1940 revanche. Hij dwong de Fransen zich daar over te geven, en beleefde er een moment van triomf en wraak.

Presentatie: Rob Trip.

Deze uitzending van het programma De Oorlog met de titel De wraak van Duitsland is uitgezonden op zondag 25 oktober door de NPS. De presentatie was in handen van Rob Trip.