Gewoon van adel

Ooit presenteerden huwbare adellijke meisjes zich op traditionele debutantenbals, zoals het Wiener Ball. In maagdelijk wit zwierden ze over de dansvloer in de hoop een jongeman te ontmoeten uit hetzelfde milieu. Komend weekend is er het Haagsch Debutantenbal, een feest dat deze traditie kopieert. Maar tegenwoordig dansen adel en niet-adel samen de quadrille, alsof er geen verschil is... Rond adel hangt nog steeds de sfeer van exclusiviteit terwijl in de praktijk het onderscheid met gewone burgers steeds meer verdwijnt. Kastelen of landgoederen zijn in de moderne tijd nauwelijks meer te onderhouden en worden veelal van de hand gedaan. De moderne baron of jonkheer heeft vaak gewoon een baan van negen tot vijf, menig freule is een heel gewone huisvrouw. Zelf benadrukt de adel ook graag dat ze 'heel normale mensen zijn'. En toch is er in subtiele dingen nog steeds een verschil. Het gaat om het taalgebruik, overgeërfde normen en waarden, de duidelijk aanwezige band met de familiegeschiedenis. Sommigen koesteren hun afkomst en proberen het erfgoed zoveel mogelijk in stand te houden. Anderen worstelen ermee zoals Piet van Byma. Byma besloot al jong dat hij géén jonkheer meer wilde zijn. Maar zo gemakkelijk raakte hij zijn titel niet kwijt. Tien jaar voerde hij strijd met de Hoge Raad van Adel en het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Pas in 1984 ontving hij het eenvoudig getypte briefje dat hij uit de adelstand was ontheven. Deze opmerkelijke zaak werd angstvallig verborgen gehouden, de autoriteiten waren bang voor een precedent. Inmiddels woont Van Byma in Frankrijk en verdient de kost als bouwvakker. Maar ook zonder titel blijft het verleden aan hem kleven. Andere Tijden met o.a. Jonkheer van Nispen tot Sevenaer, Barones Sytzama van der Borch tot Verwolde en Piet van Byma over de lusten en de lasten van de adel.

Presentatie: Hans Goedkoop.

Deze uitzending van het programma Andere Tijden met de titel Gewoon van adel is uitgezonden op donderdag 22 november door de VPRO. De presentatie was in handen van Hans Goedkoop.