Stikken langs de snelweg

Honderdduizenden mensen die dichtbij een snelweg wonen hebben een verhoogde kans op luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten. Hetzelfde geldt voor kinderen op scholen in de buurt van autosnelwegen. Dat zeggen deskundigen in ZEMBLA. Het kabinet Rutte is ondertussen vooral druk met het verhogen van de maximum snelheden en het verbreden van wegen. Dat zal tot nog meer gezondheidsproblemen leiden.

Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu verklaarde onlangs dat de lucht in Nederland de afgelopen jaren zo schoon is geworden dat op veel plekken de maximum snelheid voor auto’s omhoog kan. Want bijna overal blijven we in Nederland nu onder de Europese norm voor fijn stof en stikstofdioxide. Maar dat betekent niet dat het niet meer ongezond is om dichtbij de snelweg te wonen, legt hoogleraar transportbeleid Van Wee van de TU Delft uit: ‘Het is wel waar dat de luchtkwaliteit nu veel beter is dan dertig jaar geleden. Maar het is niet waar dat we ons geen zorgen hoeven te maken.’ Want met name voor fijn stof geldt dat er geen ‘no effect level’ is: de norm van 40 microgram per kubieke meter is een maximum, maar het is het allerbeste om helemaal geen fijn stof binnen te krijgen.

Bovendien gaat de Europese norm uit van de PM10 fijn stof, terwijl de kleinere fijn stof deeltjes veel meer schade veroorzaken, legt hoogleraar preventieve geneeskunde Van Schayck van de Universiteit Maastricht uit. ‘Die kleine deeltjes komen veel dieper in de longen, die komen op een plek waar je ze niet meer kunt ophoesten. Dat kan heel veel kwaad, niet alleen voor de longen, maar met name voor het hart. Het aantal hartinfarcten dat veroorzaakt wordt door fijn stof is aanzienlijk.’

ZEMBLA ging op verschillende plekken langs de snelweg kijken. Zoals in het dorp Ewijk nabij Nijmegen, langs de A50. Hier denderen dagelijks twintigduizend vrachtwagens voorbij en onlangs is de schop de grond in gegaan voor een verdubbeling van het aantal rijstroken. De bewoners van Ewijk vragen al jaren tevergeefs om geluidsschermen. En tot hun schrik ontdekten ze vorig jaar ook nog dat door de wegverbreding Ewijk straks de meest vervuilde plek van Nederland wordt. Er zijn hen schermen tegen de luchtvervuiling beloofd, maar ook die belofte staat nu weer op losse schroeven.

De gemeente Ouderamstel stelt dat men zich aan de wettelijke regels houdt bij het bouwen van een nieuwe school langs de A9. Mary Bulterman, één van de verontruste ouders, is daardoor gefrustreerd geraakt. ‘Iedereen is op de hoogte van de gevaren die de kinderen lopen aan de snelweg, maar niemand onderneemt actie. Ze gaan gewoon door met de plannen.’

In Maastricht wordt de lucht al jaren lang vervuild door de A2, die dwars door de stad gaat. Nu is besloten om de weg in een tunnel onder de stad door te laten lopen. Met de aanleg van de tunnel is inmiddels begonnen, maar de lucht in de tunnel zal niet worden gefilterd. Volgens de verantwoordelijke wethouder Nuss is dat niet nodig want ‘dit plan voldoet aan de normen en nog wel ruimschoots.’
Maar volgens professor Van Schayck zal de lucht bij de tunnelmonden straks extra verontreinigd zijn, omdat alle uitlaatgassen er daar in dubbel geconcentreerde vorm uit zullen komen.

Regie en samenstelling: Nicolien Herblot
Research: Frans Glissenaar
Eindredactie: Manon Blaas, Kees Driehuis

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel Stikken langs de snelweg is uitgezonden op zaterdag 16 april door de VARA en NTR.