De dood van een rapper

Afgelopen september werd de 19-jarige Ishmael Gumbs in Amsterdam Zuid-Oost vermoord. Hij was de derde dode door schietincidenten in de Bijlmer binnen een jaar. Ishmael wilde, zoals veel jongeren in Zuid-Oost, rapper worden. Vrienden, familie en rappers vertellen in ZEMBLA over zijn te korte leven en de hiphop-cultuur in de wijk.

Ishmael Gumbs kwam begin 2008 vanuit Sint Maarten naar Nederland. Terwijl hij moeizaam zijn weg zocht in de Nederlandse samenleving, ontpopte hij zich snel als raptalent. ‘Als hij er nog zou zijn, geloof me, dan zou hij het gaan maken’, zegt Rilles Fraay, producent van Streetvoices. Op straat, en vooral in de buurt van winkelcentrum Kraaiennest, werd hij een bekende figuur. Hij verwierf de bijnaam ‘Weezy’, naar de door hem bewonderde Amerikaanse rapper Lil Wayne, die hij te pas en te onpas imiteerde. Hij was een aanstekelijke jongeman, die ondanks veel tegenslag optimistisch bleef. ‘Hij was een babbel, een jongen die altijd vrolijk was’, vertelt Esther Macharius, zijn begeleidster van Streetcornerwork.

De dood van Ishmael en eerdere schietincidenten leidden tot een golf van verontwaardiging en discussies over het geweld in de Bijlmer. Hoofdcommissaris van politie Bernard Welten verklaarde aan de vooravond van Ishmaels dood dat het geweld mede een gevolg zou zijn van de rapcultuur en gewelddadige videoclips. Rappers uit de Bijlmer reageerden hierop met kritische clips die op YouTube werden geplaatst. Volgens rapper Kiddo Cee zijn de teksten van hiphopnummers een reflectie van de werkelijkheid, niet de oorzaak. ‘Als je in de spiegel kijkt en je haar zit fucked-up, dan moet je niet de spiegel de schuld geven, dan moet je wat aan je haar doen.’

De eerste maanden van zijn leven in Amsterdam logeerde Ishmael bij zijn zus Johanna. Toen hij daar niet langer kon blijven, zwierf hij van adres naar adres en sliep hij vaak in garageboxen. Niettemin bleef hij optimistisch en vond hij een vriendin, die een kind van hem kreeg. Maar de laatste weken voor zijn dood was hij niet meer zo vrolijk. Hij was pessimistisch over zijn kansen op een plek om te wonen en de mogelijkheid een opleiding te gaan volgen. Hij had inmiddels ook een ‘track’ opgenomen, met de titel ‘Hard pain’. In dat nummer zingt hij over zijn verdriet en suggereert hij dat hij eigenlijk liever dood zou zijn.

Een ruzie met een caissière bij de Albert Heijn werd hem fataal. Het meisje belde haar vriend, die Ishmael opzocht bij het speeltuintje nabij Kraaiennest, waar hij samen met zijn vriendin en kind was. De man schoot hem van dichtbij neer. Hij werd per ambulance naar het ziekenhuis afgevoerd, waar artsen nog een poging deden hem in leven te houden. Zijn zus was er bij toen hij werd opgegeven. Ze belde haar moeder op Sint Maarten en die zei: ‘Je hoeft het me niet te vertellen, ik voel al in mijn hart dat je broer dood is.’

De laatste beelden die van Ishmael zijn gemaakt, zijn die van hem als figurant in een videoclip van het rapduo Dret & Krulle, vrienden van hem van de hangplek bij het Kraaiennest. ‘Ik ga verder’ heet dit nummer symbolisch genoeg. Het werd door Dret & Krulle ook vertolkt op 12 december, tijdens de finale van de Grote Prijs van Nederland, die door hen werd gewonnen.

Samenstelling en regie: Cees Overgaauw.
Research: Frans Glissenaar.
Eindredactie: Manon Blaas en Kees Driehuis.

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel De dood van een rapper is uitgezonden op zondag 3 januari door de VARA en de NPS.