Peace versus Justice

Toen het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) in 2002 in Den Haag werd opgericht, waren de verwachtingen hoog gespannen. Voortaan zouden misdaden tegen de menselijkheid niet langer ongestraft blijven en zouden slachtoffers eindelijk gerechtigheid krijgen.

Maar wat als de slachtoffers van gruweldaden de hulp van het ICC helemaal niet willen? Wat als de slachtoffers, voor wie het ICC is opgericht, het zien als een neokoloniaal westers ideaal, en liever hun eigen rechtspraak willen toepassen? En wat als vervolging door het ICC de vrede in een land ondermijnt?

In deze film willen we deze vragen onderzoeken en laten zien dat westerse waarden en ethiek in de verschillende werelddelen anders worden begrepen. De film schakelt heen en weer tussen Oeganda en Den Haag. Al bijna twintig jaar lang vecht het bewind van president Museveni van Oeganda tegen Joseph Kony's rebellerende Leger van de Heer (Lord's Resistance Army - LRA), dat opereert in het noorden van het land. Dit conflict wordt wel één van de ergste humanitaire crises in de wereld genoemd.

In Recht vs. Vrede zien we, door de ogen van de charismatische radiopresentator Lachembel, welke spanningen ontstaan tussen de bewoners van Noord-Oeganda en de aanklagers die in Den Haag voor het ICC werken. Het nieuwe strafhof werd hoopvol ontvangen omdat het er op leek dat ze eindelijk het probleem van Kony en zijn leger zouden oplossen. Maar nu er na vijf jaar weinig is gebeurd en Kony nog steeds op de meeste gruwelijke manier moordt en kinderen ontvoert, zijn de meningen over de rol van het ICC verdeeld. Veel Oegandezen geloven in 'restorative justice,' gebaseerd op het vinden van de waarheid en herstel van betrekkingen, in plaats van de 'westerse' rechtspraak ('punitive justice') van het ICC, gebaseerd op strafoplegging.

Hoofdpersoon in Den Haag is Matthew Brubacher, een Canadese advocaat en de belangrijkste onderzoeker voor het ICC in Oeganda. Hij lijkt teleurgesteld door de beperkingen waarvoor het ICC zich gesteld ziet, deels doordat het geen troepen heeft om Kony op te pakken. Brubacher besloot onlangs op te stappen bij het ICC en gaat nu voor de Verenigde Naties werken in Congo, waar hij nuttiger werk kan doen en Kony meer op zijn huid kan zitten. Uiteindelijk ontmoeten Brubacher en Lachambel elkaar in Kampala en komen de twee visies samen.

In deze Tegenlicht uitzending wordt kritisch gekeken naar de ambities van het ICC en naar de politieke consequenties van de genomen beslissingen. Via de personen van Lachembel en Brubacher wordt het verhaal verteld van de miscommunicatie tussen twee culturen en hun verschillende opvattingen van gerechtigheid.

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Peace versus Justice is uitgezonden op maandag 23 november door de VPRO.