De IJsland-ervaring

Tegenlicht staat stil bij de kredietcrisis die een jaar geleden in alle hevigheid losbarstte.
Na de reconstructie van de val van Lehman Brothers nu een portret van IJsland, één jaar na de implosie van het volledige banksysteem en het bijna-failliet van de natie.
De makers hebben maar één vraag: Wat is er gebeurd? Een econoom, een filosoof, een satiricus, een jonge activist, een visser en een koffiebarhouder beantwoorden die vraag ieder op hun eigen wijze.

Tegenlicht sprak bovendien met de gerenommeerde Franse anticorruptie-expert Eva Joly, die de IJslandse regering assisteert bij een onderzoek naar corruptie in de financiële sector. Joly verzet zich tegen het Icesave-akkoord, waarmee werd besloten dat IJsland de tegoeden van spaarders in Nederland en Verenigd Koninkrijk zou moeten terugbetalen tot een bedrag van 20.887 euro per spaarder (ongeveer 3,8 miljard euro).

Voor Joly is het moreel onaanvaardbaar dat de IJslandse burgers nog jarenlang moeten afbetalen voor het wanbeleid van hun commerciële banken en roekeloze CEO’s. Daarbij komt dat de IJslandse belastingbetaler, die voor deze schuld zou moeten opdraaien, er volgens Joly voor kiest te emigreren. Op dit moment heeft reeds 20% van de werkende bevolking, het topsegment, ervoor gekozen het land te verlaten.

Verder is er een belangwekkende bijdrage van de econoom Jon Danielsson (London School of Economics). Hij keek met argusogen naar de intrede van Icesave op de buitenlandse markt. Eenieder die zich tien minuten zou hebben verdiept in de kwestie had begrepen dat Landsbanki zich op de Nederlandse markt lanceerde omdat het hopeloos op zoek was naar nieuw geld om aan uitstaande verplichtingen te kunnen voldoen, stelt Danielsson. Hij velt dan ook een hard oordeel over toezichthouder DNB: ‘Of de Nederlandsche Bank wist niet wat ze deed, of ze heeft ervoor gekozen de burger niet te waarschuwen’, concludeert de econoom.

Het bezoek van Tegenlicht aan IJsland mondt uit in een staalkaart van verwarring, en het begin van de zoektocht naar een betere toekomst. Met special guest star Toni Negri, beroemd revolutionair, hoogleraar en auteur van onder meer Empire, op bezoek in Reykjavik.

Welkom bij de IJsland-ervaring!

Samenstelling: Jos de Putter
Research: Maren Merckx, Olaf Oudheusden
Interviews: Maren Merckx, Olaf Oudheusden, Jos de Putter
Productie: Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn/Henneke Hagen

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel De IJsland-ervaring is uitgezonden op maandag 19 oktober door de VPRO.