Dramademocratie. De reality check

Vandaag de dag is alles televisie. In de nooit ophoudende beeldenstroom lopen realiteit en fictie voortdurend door elkaar. We bekijken de wereld alsof het televisie is: realiteit wordt reality, en politiek een televisieverhaal. Dat stelt nieuwe eisen aan de politici van vandaag: ze zijn acteurs geworden in een reality-verhaal. In dat verhaal beoordelen we in de eerste plaats geen programma’s of standpunten, maar karakters en plots. En daarbij is emotie de leidraad.

In een snel veranderende, gemediatiseerde samenleving lijkt het voor politici steeds belangrijker hoe ze zich presenteren en waar. De optredens van politici, al dan niet geënsceneerd, worden uitgebreid geëtaleerd in de verschillende media en zijn verworden tot een maatstaf voor succes. En in de politieke berichtgeving staan drama en spektakel centraal; de dramademocratie is een feit.

In de hedendaagse politieke discussie draait veel om de kloof tussen burger en politiek en hoe men deze twee groepen opnieuw moet verbinden. Maar deze analyses leunen op de gedachte dat beide groepen ooit wel verbonden waren. Volgens hoogleraar politieke communicatie Stephen Coleman was de kloof niet minder groot, maar bestond er gewoon meer loyaliteit ten aanzien van sommige partijen. Er is in deze tijden van frequente campagnes juist veel méér contact tussen politiek en burger.

Volgens Coleman is er één sector die zonder twijfel goed gedijt in deze tijd van dramademocratie: de Reality-TV. Daarom kiest Tegenlicht voor het ongebruikelijke en gaat te rade bij deze zogenaamde reality masters. We gaan langs bij Fabio Canino, die zetelt in de jury van Italië’s populairste televisieshow ooit: Ballando con le stelle (Dancing with the stars). Daarnaast ondervragen we Peter Bazalgette, het brein achter de Britse Big Brother en volgens de krant The Independent één van de meest invloedrijke figuren in het Britse medialandschap. Hoe beoordelen deze professionals de optredens van politici en welke lessen hebben ze te bieden?

In Dramademocratie. De reality check zijn we getuige van allerlei pogingen van politici om het contact met de burger te herstellen: de oprichting van een eigen YouTube–kanaal, optredens in populaire televisieprogramma’s, een enkeling waagt zich zelfs aan een rap. Maar zijn deze investeringen in exposure en interactie altijd succesvol? Is het nodig om je ideeën anders te presenteren om meer kiezers aan te spreken?

Hoogleraar leiderschap Janka Stoker vraagt zich af of leiders als Berlusconi en Sarkozy in Noord-Europa wel zo succesvol zouden zijn. We gaan ook te rade bij George Lakoff, Amerikaans cognitief linguïst en adviseur van de Democraten, die bestudeerde hoe politici hun boodschap ‘framen’ en welke taal ze daarvoor gebruiken. Volgens hem is het wapen tegen het populisme: Ken je waarden, (her)claim je begrippen en frame het debat.

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Dramademocratie. De reality check is uitgezonden op maandag 3 mei door de VPRO.