Credit Crash 2008

Er is geen ontkomen meer aan. De financiële crisis heeft definitief ons land bereikt. De beurzen zitten in een vrije val en de Nederlandse overheid komt met kapitaalinjecties van tientallen miljarden euro's om de schade te beperken.
“Ik denk dat we hier aanlopen tegen iets waarvan we eigenlijk nooit voorzien hadden dat het zich voor zou kunnen doen”

Wouter Bos vertolkte eerder deze week het gevoel van verbijstering dat onder veel Nederlanders leeft. Het dringt deze dagen op grote schaal door dat een ernstige crisis razendsnel om zich heen grijpt. Maar was deze crisis inderdaad zo onvoorspelbaar? Was de kiem van wat nu razendsnelle ontwikkelingen lijken niet al veel eerder te herkennen? Aan de hand van eerdere uitzendingen maakte Tegenlicht een reconstructie van de val van het casinokapitalisme.

Bijna twintig jaar geleden viel de Muur. De ‘good guys’ uit het Westen hadden gewonnen. En dat wilde het Westen weten ook. Het vrije-marktkapitalisme, gepaard aan democratie, zou de wereld gaan beheersen. En iedereen gelukkig maken. Francis Fukuyama omschreef deze tijd als het Eind van de Geschiedenis. Midden in die euforie toonde Tegenlicht een kritische en bezorgde Manuel Castells: “Financieel gesproken leven we in een mondiaal casino. Er wordt gegokt met ons spaargeld. Maar in ons persoonlijke leven verliezen we ook in ernstige mate de controle. Over ons leven en onszelf…. “.

Na de juichende jaren 90 kwam in etappes de kater: in maart 2000 barstte de internetbubbel. De new economy bleek een fata morgana. Ook in de reële economie vielen er dingen om: Enron, Parmalat, World Online. We wilden het niet zien maar in feite was de val al begonnen. “Het is alsof je van een gebouw van 100 verdiepingen springt en ergens bij de 50e verdieping zegt: ‘tot nu toe gaat het prima’. Onzin, op het moment dat je sprong, was je doodvonnis getekend. “ (Peter Schiff, directeur Euro Pacific Capital, zomer 2005)

De hoogmoed zat in het feesten, de 10.000 punten grens, iedereen naar de beurs. Alles ging draaien om geld, rendement en bonussen. Wie wil er dief worden van z’n eigen portemonnee? We leerden begrippen als hedge funds, earnings per quarter, derivaat, sovereign wealth funds, shareholder value en subprime hypotheek. Tegenlicht maakte een portret van een Nederlands hedgefonds, dat iedereen 14% winst op jaarbasis beloofde.

Maar: “Vergis u niet. De weg die we nu bewandelen, loopt dood. De Verenigde Staten kunnen niet eeuwig zo door blijven groeien. Dat kan niet. “ (Stephen Roach, hoofd econoom Morgan Stanley, zomer 2005)

Van verschillende kanten werd gewaarschuwd voor de kredietbubbel, voor de overspannen huizenmarkt. Voor het korte termijn winst denken, voor de zwakke dollar. Maar we wilden het niet horen.

Op onze vraag of hij nog tips had voor 2008 zei de Amerikaanse investeerder Jim Rogers vorig jaar: “Het financiele systeem zoals we dat nu kennen zal instorten. Koop puts op de Amerikaanse en andere financials en je zal een berg geld verdienen.

Samenstelling: Jos de Putter en Eugene Paashuis
Makers: Shuchen Tan, Bregtje van der Haak, George Brugmans, Roel van Broekhoven, Kees Brouwer
Research: William de Bruijn, Henneke Hagen, Gerko Wessel

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Credit Crash 2008 is uitgezonden op dinsdag 14 oktober door de VPRO. Te gast was Jim Rogers.