Amin Maalouf

In Tegenlicht een gesprek van Joris Luyendijk met de Libanese schrijver Amin Maalouf over zijn geboorteland Libanon en het recht om tot meerdere culturen te behoren.

Amin Maalouf wordt in 1949 geboren in Beiroet, zijn moedertaal is Arabisch maar hij groeit op met de Franse taal en cultuur. Hij gaat naar een Jezuïeten school in Beiroet, studeert sociologie en economie, stapt in de voetsporen van zijn vader en wordt journalist. Als in 1975 in Libanon de burgeroorlog uitbreekt, vertrekt hij naar Frankrijk en vervolgt zijn carrière als journalist en schrijver. Hij schrijft historische romans en essays die in meer dan 43 talen vertaald zijn.. In al zijn romans probeert hij een brug te slaan tussen de oosterse en westerse wereld, werelden waar hij beide deel van uitmaakt.

In het gesprek met Joris Luyendijk stelt Maalouf dat identiteit bij zou moeten dragen tot vrede en niet tot oorlog. Niemand zou gedwongen moeten worden zich te beperken tot één identiteit. Zo is hijzelf: christen, Libanees, Frans, man en van middelbare leeftijd. Maalouf wordt in 1949 geboren in een vreedzaam Libanon. Zijn ouders zijn afkomstig van verschillende christelijke minderheden. Maalouf’s opa runde op de benedenverdieping van zijn huis een seculiere school en was tegen elke vorm van religieus fanatisme. In dat milieu groeit Maalouf op en ontwikkelt hij zich tot een vrijdenkende intellectueel. Als hij 13 april 1975 thuiskomt van een journalistiek verblijf in Saigon wordt onder zijn raam in Oost-Beiroet een vergeldingsaanslag gepleegd op een bus met Palestijnse arbeiders en is de burgeroorlog (1975-1990) een feit: “En ik begreep die dag dat het een wrede en zeer lange oorlog zou worden. En besloot onmiddellijk dat ik mijn kinderen niet in die sfeer van oorlog wilde laten opgroeien”.

“Wij hebben een nieuw houding ten opzichte van identiteit nodig, het moet legitiem worden om meerdere identiteiten te hebben. Wij leven nu in een wereld waarin we mensen dwingen te kiezen waartoe zij behoren. Maar we moeten mensen, migranten de kans geven om zowel bij hun nieuwe land als bij het land van herkomst te behoren. Op dit punt in de geschiedenis moet de mensheid zichzelf anders organiseren. De oude manier van denken over identiteit werkt niet meer, er zou meer wederkerigheid moeten zijn”.
Op de vraag van Luyendijk waar hij nu zelf uiteindelijk thuishoort en begraven wil worden zegt Maalouf dat zijn thuisland Europa is. Geen etnisch maar een ethisch thuisland. Een thuisland dat gebouwd is op waarden waar hij in gelooft. Maar hij ziet het tegelijk de verkeerde kant opgaan en houdt zijn hart vast voor de toekomst . Daarom blijft hij schrijven om de mensen wakker te schudden. En hoopt hij dat als mensen over 50 jaar dit interview zien, zullen zeggen: “kijk, hij had het helemaal fout”.

Het gesprek tussen Joris Luyendijk en Amin Maalouf is de laatste uitzending in de serie Over de grens waarin Tegenlicht, in het kader van zestig jaar Israel, een maand lang over de grenzen kijkt.

Interview: Joris Luyendijk
Regie: Marije Meerman
Research: Henneke Hagen
Productie: Judith van den Berg/Marga Smit
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Amin Maalouf is uitgezonden op maandag 2 juni door de VPRO. Te gast was Amin Maalouf. De presentatie was in handen van Joris Luyendijk.