De veerkracht van Tsjernobyl

De beer is teruggekeerd, herten dartelen in het veld en bomen groeien dwars door de verlaten flats heen. Bijna 25 jaar geleden op 26 april 1986, ontplofte de kernreactor van Tsjernobyl. Een ramp van enorme omvang. Echter, de natuur in de onbewoonde omgeving rondom de ontplofte kernreactor floreert. Waarom lijkt het leven in deze radioactieve omgeving geen last te hebben van straling?

Wetenschappers gebruiken de verboden zone rondom de reactor van Tsjernobyl als een enorm openluchtlaboratorium om de langetermijngevolgen van straling op leven te onderzoeken. Zo lijkt het erop dat muizen die langere tijd bloot hebben gestaan aan lage stralingsdoses zich beter kunnen verweren tegen een flinke lading hoge straling. Geldt dat ook voor de herten en beren? En waarom lijkt de zwaluw wel last van de straling te hebben?

Ondertussen denkt het huidige kabinet na over een nieuwe kerncentrale. Maar we weten nog steeds niet wat we met het radioactieve afval, dat bij het opwekken van kernenergie ontstaat, moeten doen. Nederland slaat haar kernenergie momenteel bovengronds op, maar het contract van deze tijdelijke opslag loopt binnen honderd jaar af. En dan?

Brussel schrijft voor dat alle lidstaten van de EU in 2015 een plan moeten indienen voor de eindopslag van kernafval. Landen denken na over opslag van radioactief afval in kleilagen, zoutkoepels of graniet. In Nederland is onlangs een onderzoek naar de opslag van kernafval in kleilagen opgestart. In België doen ze al meer dan dertig jaar onderzoek naar opslag in de Booms klei. Maar veel vragen zijn nog onbeantwoord. Hoe reageert klei op de warmte van kernafval? Hoe snel kunnen radioactieve deeltjes door de klei naar andere lagen bewegen?

Is het wel verstandig om kernafval onder de grond te stoppen? Sommige radioactieve deeltjes blijven langer dan 100.000 jaar gevaarlijk. Hoe vertel je aan de samenleving van de toekomst waar dit levensgevaarlijke afval ligt opgeslagen? Mogen we de toekomstige generaties wel met zo'n enorme last opzadelen? Zijn er andere opties?
Aandacht voor de enorme veerkracht van de radioactief besmette natuur en het kernafvalprobleem.

Deze uitzending van het programma Labyrint met de titel De veerkracht van Tsjernobyl is uitgezonden op dinsdag 22 februari door de VPRO.