5-9-2012

Verkiezingsspecial. De verkiezingsstrijd levert ons klompendansende en baby's kussende politici, maar bovenal heel veel opiniepeilingen en straatonderzoeken op. De tijd dat onze afkomst bepaalde welke politieke partij we steunden is voorbij. De zwevende kiezer heeft zijn intrede gedaan. De moderne kiezer beslist steeds later en laat zijn mening beïnvloeden door de media en door de veelvuldig geciteerde en voortdurend veranderende opiniepeilingen. Maar zijn die peilingen wel betrouwbaar? Labyrint gaat in deze verkiezingsspecial op zoek naar de invloed van peilingen en de kwaliteit ervan en komt erachter dat boterzachte gegevens vaak als vaststaande feiten gebracht worden. En dat is des te erger, omdat peilingen wel degelijk invloed hebben op het stemgedrag. Elk moment van de dag nemen we ongemerkt steekproeven van onze omgeving. Terwijl we een hapje nemen tijdens het koken bijvoorbeeld of bij het uitgaan als we vluchtig door het raam kijken om te zien of de kroeg gezellig is. Maar bovenal tijdens het stemmen. Want zetelpeilingen en vooral de interpretatie ervan, hebben invloed op hoe wij stemmen en zijn daarmee een belangrijk onderdeel in de democratie. Tom van der Meer heeft hier onderzoek naar gedaan en vertelt hoe wij ons laten leiden door TNS-NIPO en Maurice de Hond. Als die opiniepeilingen zo belangrijk zijn, dan is het wel te hopen dat ze ook een beetje goed zijn. Maar hier is best nog wat op aan te merken. Het is namelijk zeer ingewikkeld om een goede steekproef te nemen. Wetenschapsjournalist Hans van Maanen vertelt met simpele voorbeelden uit ons dagelijks leven waarom dat zo is, en wat er fout kan gaan. Veel onderzoeken die we zien in reclames of waar we over lezen in krantenartikelen, falen vaak op enkele simpele punten. Je kunt proberen de standaard valkuilen van opinieonderzoek een beetje te corrigeren en dat is precies wat Tom Louwerse doet. Hij houdt al lange tijd alle peilingen in de gaten en maakt een slimme schatting van de structurele fouten van de verschillende peilers en baseert daar zijn eigen peiling op. Een belangrijk doel van de zetelpeilingen is om te zien hoe de kiezers reageren op het gedrag van de politieke partijen. Politici passen daar hun gedrag ten dele op aan. Maar de kiezer van het opiniepanel is vaak helemaal niet zo zeker van zijn zaak. Daarom onderzoekt Joop van Holsteyn op een heel nieuwe manier het gedrag van kiezers. Hij brengt in kaart hoeveel twijfel er leeft. Het enige onderzoek dat echt kan aantonen hoe de burger gaat stemmen, vindt pas plaats op 12 september tijdens de verkiezingen. Maar tot die tijd is het noodzakelijk om zetelpeilingen goed op waarde te kunnen schatten.

Deze uitzending van het programma Labyrint is uitgezonden op woensdag 5 september door de VPRO. Te gast was Hans van Maanen.