Versteende Geschiedenis

In de zeventiende aflevering van Beagle, in het kielzog van Darwin is de Clipper Stad Amsterdam onderweg naar Valparaiso, Chili.

De plek waar Charles Darwin in 1835 een van de zwaarste aardbevingen ooit meemaakte. Nog altijd wordt het land regelmatig getroffen door aardbevingen. De grootste en zwaarste aardbeving ooit instrumenteel gemeten, vond hier plaats op 22 mei 1960, toen de recorduitslag 9,5 op de Schaal van Richter aangaf.

Voor de Vlaamse geoloog Marc de Batist de reden om onderzoek te doen naar de vraag welk patroon er is te ontdekken in deze catastrofes. 'Het is een soort van aardbeving waarvan je echt wilt weten wat de kans is dat er opnieuw zo eentje zal toeslaan', aldus De Batist. Aan boord van de Clipper Stad Amsterdam vertelt hij over platentektoniek en het ontstaan van de Andes. Kan de geschiedenis ons helpen voorspellen?

Ondertussen trekken Sarah Darwin en Robbert Dijkgraaf, gelauwerd natuur- en wiskundige, te voet door het Andesgebergte. In het spoor van Sarahs betovergrootvader stuitten ze op pre-Inca-rotstekeningen, op een fossiel bos en op een oeroude oceaanbodem. 'Het is net een open geschiedenisboek. In dit landschap reis je door de tijd. Iedere laag vertelt een nieuw verhaal van miljoenen vervlogen jaren', vertelt Dijkgraaf.

Darwin noemde zijn expeditie door het gebergte het hoogtepunt van zijn Beaglereis. De vondst van fossiele schelpen op 3000 meter hoogte, overtuigde hem er destijds van dat de Andes in een proces van miljoenen jaren gevormd moest zijn. Wanneer ze uiteindelijk 's nachts naar de overweldigende sterrenhemel kijken, is de cirkel rond. De natuurkundige Dijkgraaf voelt zich verwant met de geoloog Darwin: beiden zijn opzoek naar de ontstaansgeschiedenis van aarde. Alleen keek Darwin daarvoor naar beneden, naar de grond onder zijn voeten, terwijl Dijkgraaf om dezelfde reden omhoog kijkt. Volgens hem kunnen we bijna het ontstaan van het universum zien: ' We kunnen nu al 13,7 miljard jaar terugkijken in de tijd. Daarmee zitten we nog slechts een paar honderdduizend lichtjaren van de Big Bang af, waarmee het ooit allemaal begon.'

Deze uitzending van het programma Beagle met de titel Versteende Geschiedenis is uitgezonden op zondag 24 januari door de VPRO. Te gast was Robbert Dijkgraaf.