Galapagos: laboratorium van de evolutie

In de negentiende aflevering van Beagle, in het kielzog van Darwin is de Clipper Stad Amsterdam op weg naar de Galapagos eilanden, de plaats waar Darwin tot zijn evolutietheorie kwam.

Alhoewel, zo gaat de legende. In werkelijkheid zag Darwin pas vele jaren na zijn bezoek aan de archipel, het licht. Op het moment zelf - tijdens zijn verblijf tussen 23 september en 20 oktober 1835 - noteerde Darwin slechts een verzameling losse observaties: dat de planten dor waren; dat elke vogel, schildpad en leguaan die hij opensneed uitsluitend planten en zaden bleek te eten, maar vooral: dat de dieren zo ongelooflijk tam en vriendelijk waren. De toenmalige gouverneur vertelde hem wel over de subtiele verschillen tussen de schildpadden van de diverse eilanden op de archipel, maar het belang daarvan ontging Darwin geheel. Laat staan dat hij de betekenis van de uiteenlopende vinkensnavels begreep; hij nam niet eens de moeite z'n verzamelde exemplaren per eiland afzonderlijk te classificeren - samenhang zag hij niet.

Die onbevangenheid lijkt achteraf onbegrijpelijk naïef en zelfs onnozel. Maar is dat wel zo? En kunnen wij dat zelf nog wel; de Galapagos onbevangen tegemoet treden? Na alle documentaires en gezwollen verhalen over de archipel? Dat is de opgave die de opvarenden van de Clipper Stad Amsterdam in de achttiende aflevering van Beagle, in het kielzog van Darwin krijgen: zoek de schoonheid, het onverwachte, het onvoorspelbare. En probeer het paradijs te herwinnen op het cliché dat het geworden is.

Sarah Darwin en Redmond O'Hanlon maken een tour naar de meest prachtige, woeste, lieflijke, droge en soppige plekken op de eilanden van de archipel. Dirk gaat op een eendags-trip naar Santa Fe, een eiland met een turkooise baai, zeeleeuwen, vinken en Galapagos haaien. Hier raakt hij in vervoering van alles wat hij ziet en duidt hij ons op de evolutietheorie.
Niet blind voor de realiteit ziet Dirk ter plekke ook het gevaar van de invasieve soorten, die de endemische flora en fauna wegdrukken en zich als een inktvlek over het eiland verspreiden.

Deze uitzending van het programma Beagle met de titel Galapagos: laboratorium van de evolutie is uitgezonden op zondag 7 februari door de VPRO.