Burgerdetectives, internetspeurders en bloggende specialisten proberen als 'nieuwe ogen van de democratie' de toedracht te achterhalen van oorlogsmisdaden, zoals de ramp met de MH17. Wat te doen tegen regimes en legers die niet of nauwelijks informatie verschaffen over incidenten, bomaanslagen, martelingen of misstanden? De burgerdetective zoekt het zelf wel uit. Dankzij beschikbare gereedschappen en data in het digitale domein zijn burgers zelf prima in staat om reconstructies te maken en zo 'de waarheid' te achterhalen. Het zijn de nieuwe ogen van de democratie: organisaties van burgerdetectives, internetspeurders en bloggende specialisten. Ze verzamelen elke dag relevante informatie uit alles wat rondgaat op het wereldwijde web en sociale media. Gegevens over geolocaties, gewelddadigheden, betrokken personen, vernielingen, luchtaanvallen, martelingen, vaarroutes, wapentuig, geraakte doelen en aantallen omgekomen slachtoffers. Door data van dit openbaar beschikbaar bewijsmateriaal (open source intelligence) met elkaar in verband te brengen, is het digitale burgerjournalistennetwerk Bellingcat meer te weten gekomen over het neerschieten van vlucht MH17 dan de nationale onderzoekscommissie. En een 'burger-specialist' die jarenlang het JSF-dossier volgt weet meer dan het gemiddelde Kamerlid. Digitale technologie verandert de relatie tussen staat en burger. Waar het geloof in politici afneemt, stijgt het vertrouwen in de kracht van burgers. Het geweld in de burgeroorlogen van
Oekraïne en
Syrië of de staatsgreep in Turkije is niet zomaar uit te bannen. Maar als journalisten niet vanuit oorlogsgebied over wandaden kunnen berichten, dan kunnen de 'nieuwe ogen van de democratie' toch in elk geval de ware toedracht proberen te achterhalen om op deze manier daders ter verantwoording te roepen. Het devies van Chris Woods van het digitaal collectief Airwars luidt dan ook: 'Don't think you can wage a secret war or commit atrocities without being seen, not in our digital age!'
Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Digitale burgerdetectives werd uitgezonden op zondag 13 november door de VPRO.
