De lieve natuur

Nice guys finish last? Biologen en psychologen vinden steeds meer bewijs dat samenwerking en hulpvaardigheid een essentiële rol spelen in de evolutie. Baby’s van 14 maanden proberen al mensen te helpen. Makaken delen hun banaan en doen daar zelfs moeite voor. En ook onder bacteriën heb je onbaatzuchtige varianten. Tijd voor een update van de evolutieleer.

De natuur is wreed, zo zijn we gewoon te denken. De evolutie wordt gedreven door competitie, en daarom zijn mensen, dieren en planten voortdurend in een strijd op leven en dood verwikkeld. Aardig zijn voor anderen is verspilde energie, en verkleint je eigen kansen op overleving en voortplanting.

Of toch niet? In deze aflevering van Labyrint voorzien bioloog Jordi van Gestel en dierwetenschapper Piter Bijma Darwin’s evolutieleer van een update. Van Gestel bestudeert onbaatzuchtige bacteriën aan Harvard en Groningen, en Bijma probeert in Wageningen doorgefokte kannibaalse kippen weer lief te maken. Uit hun onderzoek blijkt dat niet alleen competitie, maar ook samenwerking een essentiële rol speelt in de evolutie.

Hoe is altruïsme ooit ontstaan? In het tweede deel van Labyrint volgen we onderzoekers die daar antwoord op proberen te geven. Psycholoog Ulf Liszkowski denkt dat hulpvaardigheid is aangeboren, hij ziet bij baby’s van 14 maanden al dat ze naar dingen wijzen om anderen te helpen. Dat is veel vroeger dan men in eerder onderzoek kon aantonen. Primatenonderzoeker Liesbeth Sterck zag bij makaken dat zij hun eten willen delen en zich daar zelfs voor inspannen.

Deze uitzending van het programma Labyrint met de titel De lieve natuur is uitgezonden op donderdag 8 augustus door de VPRO.