Leipzig 1989: De revolutie die uit de kerken kwam?

Op 9 oktober 1989 liepen 70.000 DDR-burgers door de straten van Leipzig en scandeerden: Wir sind das Volk! Er gebeurde een klein wonder: er werd geen geweld gebruikt en de protesten gingen de geschiedenis in als 'vredesdemonstraties.' De kerken in Leipzig dienden als uitvalsbasis voor de protesten.

Op die legendarische 9e oktober was de spanning in de straten van Leipzig voelbaar. De inwoners waren bang voor een 'Chinese oplossing' zoals eerder dat jaar was vertoond op het Tian-an Men-plein in Peking, waarbij honderden gewonden vielen. Mede door de inzet van zes vooraanstaande burgers uit Leipzig, die een oproep deden om geen geweld te gebruiken, bleef het die dag rustig in de stad. De dag ging de geschiedenis in als 'het wonder van Leipzig' en leidde er mede toe dat de muur viel. Eén van deze 'Leipziger-zes' was de beroemde dirigent Kurt Masur. Met het herdenkingsconcert dat hij op 9 oktober dirigeert in de Nikolaikerk, opent de film.
Marijke Vreeburg filmde destijds de gebeurtenissen en sprak met ontevreden burgers en met de dominees die toen de moed hadden om zich tegen het regime te keren. Nu, 20 jaar na dato, keert ze terug om de hoofdpersonen van toen op te zoeken. De Nikolaikerk in het centrum van Leipzig blijkt een bedevaartsoord te zijn geworden voor toeristen uit de hele wereld.

Christian Führer (foto links), de voormalige dominee van de Nikolaikerk, is inmiddels een nationale held. Hij tekende zijn ervaringen in de herfst van ‘89 op in een boek. Christian Führer is ervan overtuigd dat de val van de muur aan de kerken te danken is. Heeft hij gelijk?

Wolfgang Kröger, een andere dominee uit de film van 20 jaar geleden, werd na de Duitse eenwording geestelijk verzorger bij de Duitse politie. Dezelfde politie die in 1989 de bestaande orde verdedigde en besloot af te zien van geweld. Eén van de agenten zegt daar nu over: "Niets is zo zwaar als het gebruiken van geweld tegen je eigen familie. Mijn ouders en mijn eigen zus liepen ook mee in die demonstratie."

De theoloog Peter Zimmermann, ook één van de Leipziger-zes, werd na de eenwording van Duitsland ontmaskerd. Hij had als IM (Inoffizieller Mitarbeiter) oftewel spion voor de Stasi gewerkt en woont tegenwoordig in het westen van Duitsland, waar de IKON hem opzocht.

In deze documentaire zoekt filmmaakster Marijke Vreeburg een antwoord op de vraag hoe een systeem dat 40 jaar lang het persoonlijk leven van zijn burgers tot in de haarvaten beheerste, van het ene op het andere jaar kon verdwijnen, en welke rol de kerken daar nou werkelijk bij speelden.

Deze uitzending van het programma Ikon Documentaire met de titel Leipzig 1989: De revolutie die uit de kerken kwam? is uitgezonden op dinsdag 13 oktober door de IKON.