Socrates

Het socratische gesprek staat centraal. Socrates zag het als zijn opdracht om mensen te helpen zelf tot het juiste inzicht te komen. Hij vond dat echte inzichten alleen van binnenuit kunnen komen. Die kunnen niet door anderen worden geleerd of opgelegd. Hij bestookte zijn gesprekspartner urenlang met lastige en prikkelende vragen waarop hij zelf het antwoord ook niet wist. De vasthoudendheid die hij daarbij liet zien, leverde hem de bijnaam de horzel op. Met deze werkwijze dwong Socrates zijn gesprekspartner zijn verstand te gebruiken en zelf na te denken over leven en gewoonten, over goed en kwaad. Vaak zag die ander na verloop van tijd in dat zijn eigen ideeën niet klopten. Praktisch filosoof Miriam van Reijen demonstreert in het kort hoe een socratisch gesprek kan gaan. In de reportage van Nan Rosens krijgen we een impressie van wie socratische gesprekken voeren en wat de waarde ervan is. Aan het woord komt o.a. Jos Kessels, gespecialiseerd in de theorie en de praktijk van het socratisch gesprek. Hij introduceerde het socratisch gesprek o.a. bij bedrijven en is oprichter van Het Nieuwe Trivium. Ook worden er socratische gesprekken gevoerd met leerlingen van het Vossius Gymnasium in Amsterdam. Jos Kessels: 'Socrates was ertoe in staat om mensen te verleiden een tijd lang met elkaar op een gestructureerde manier in gesprek te blijven over een lastig onderwerp. Dat is vandaag de dag nog enorm van belang. Vaak gaat het toch zo: zes directeuren van een bank zitten aan tafel, ze zijn alle zes aan het woord en denken alle zes dat ze de waarheid in pacht hebben. Niemand luistert. Als er een oplossing nodig is, blijkt het vaak moeilijk om de onderzoekshouding te handhaven. Maar dat is nou net van groot belang voor het delen van kennis en voor innovatie.' Een leerlinge van het Vossius Gymnasium: 'Het is fijn dat je het eindelijk écht ergens over hebt. Dan hebben we eens niet alleen maar van die nutteloze gesprekken.'.

Deze uitzending van het programma Durf te denken met de titel Socrates is uitgezonden op zaterdag 10 september door Human.