13-12-2009

In de dertiende aflevering van Beagle, in het kielzog van Darwin, vaart de Clipper Stad Amsterdam van Puerto Madryn naar Punta Arenas. Destijds stond hij versteld van het aantal vissen dat hij in zee aantrof.

En nog steeds vormt het een van de belangrijkste visgebieden ter wereld. Maar voor hoe lang nog? Overbevissing, duurzaamheid en verdwenen soorten, Daar gaan we het over hebben.

Aan boord bevindt zich Rupert Murray, filmer en maker van onder andere de schokkende documentaire The End of the Line die de VPRO op 16 december uitzendt.

Katja Philippart en Mardik Leopold doen deze week onderzoek naar overbevissing. Door twee afzonderlijke observaties (plankton en vogels/walvissen) aan beide uitersten van de voedselketen, geven hun waarnemingen in onderlinge samenhang een beeld van het ecosysteem, inclusief de verstoringen daarin.

Want bij overbevissing gaat het snel mis: de schommelingen worden groter. Opeens zijn er absurd veel vogels (omdat boten de visresten overboord zetten, hetgeen vogels aantrekt). Of opeens absurd weinig (omdat vogels het slachtoffer worden van de vangstmethoden (lijnen)).

Daarmee is de problematiek neergezet, maar niet de oplossing. Het eten van walvis (het onderwerp van de aflevering van vorige week) is inmiddels taboe. Maar voor de soorten waar het deze keer over gaat ligt dat een stuk lastiger: tonijn, kabeljauw, zalm. Toch dreigen zij binnen niet al te lange tijd uit te sterven. De oceanen zijn rond 2050 helemaal leeg, aldus Rupert Murray. En dat maakt de maaltijd aan boord van Redmond O'Hanlon een stuk minder onschuldig.

Deze uitzending van het programma Beagle is uitgezonden op zondag 13 december door de VPRO.