Journalisten in oorlogstijd

Zoals zoveel mensen probeerden ook journalisten de Tweede Wereldoorlog door te komen door zich aan te passen. Ze laveerden tussen censuur, verschijningsverbod en beroepsethiek. Maar er waren er ook die op cursus gingen bij de nazi's, in kasteel Cannenburgh. Daar werden ze gefilmd: marcherende journalisten. De Duitse bezetter wilde de Nederlandse pers dienstbaar maken aan hun ideeën: Nederland moest een satellietstaat worden van Groot-Duitsland. Journalisten stonden voor de keuze: zittenblijven of opstappen. Honderden werkten door en zochten wegen om de Duitse regels te omzeilen. Sommigen wilden dit niet en namen ontslag. Anderen gingen in het verzet. Het Departement voor Volksvoorlichting en Kunsten organiseerde kampen voor journalisten. In kasteel Cannenburgh in Vaassen op de Veluwe kwamen in juni 1941 de eersten bij elkaar. Tot en met 1943 werden in totaal twaalf zomerkampen georganiseerd. 'Het beginsel der volksvoorlichting is het werven en winnen van de menschen voor een idee...' zei Tobie Goedewagen, toenmalig hoofd van het Departement voor Volksvoorlichting. En dat idee was... het nationaal-socialisme. Op de deelnemerslijsten van de kampweken, die bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie bewaard zijn, staan namen van fervent nationaal-socialisten, zoals redacteuren van Het Nationale Dagblad, Ontwakend Volk en De Schouw. Maar ook staan er namen op van journalisten die gewoon op 'gezellig zomerkamp op kosten van de baas' gingen. Na de oorlog worden alle journalisten door de Zuiveringscommissie getoetst. Ongeveer 700 van de 2000 kregen een geheel of gedeeltelijk beroepsverbod, uiteenlopend van één tot twintig jaar. Andere Tijden laat beelden zien van het eerste journalistenkamp en laat mediahistorici over deze periode aan het woord. Ook vertelt een Nationaal Socialistisch journalist van toen, incognito, over de bijeenkomsten op kasteel Cannenburgh.

Presentatie: Hans Goedkoop. Regie: Yael Koren.

Deze uitzending van het programma Andere Tijden met de titel Journalisten in oorlogstijd is uitgezonden op zondag 14 mei door de VPRO. De presentatie was in handen van Hans Goedkoop.