Transitie

Tegenlicht kijkt in de laatste aflevering van dit seizoen met transitie-hoogleraar Jan Rotmans naar de kiemen van het nieuwe Nederland.

Onze samenleving bevindt zich op een kantelpunt; een spannende tijd die de maat­schappij instabiel en kwetsbaar maakt voor versto­rin­gen, maar ook de deur opent voor radicale verande­ringen. We bevinden ons midden in het omslagpunt van een hiërarchische top-down samenleving naar een duurzame, bottom-up netwerkmaatschappij. Die transitie gaat gepaard met de pijn van een crisis. Maar dwarse denkers en doeners zien in deze crisis juist nieuwe kansen, gecreëerd door een energieke beweging van onderop. Om écht fundamentele veranderingen van de grond te krijgen moet het misschien nog wel wat meer pijn gaan doen. Tegenlicht kijkt met transitiehoogleraar Jan Rotmans naar de kiemen van het nieuwe Nederland.

In afleveringen als Power to the people en Gaten in de markt liet Tegenlicht afgelopen seizoen zien hoe we met verschillende burgerinitiatieven steeds meer zelf onze toekomst gaan vormgeven. In de laatste aflevering van dit seizoen schetst Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit en auteur van In het oog van de orkaan, aan de hand van ontwikkelingen op het gebied van zorg, bouwen, watereconomie en consumptie hoe het nieuwe Nederland er straks uit kan zien.

We leven niet in een tijdperk van veranderingen maar in een verandering van tijdperken. Oude bestuursvormen en economische modellen raken achterhaald. De hiërarchische top-down samenleving maakt plaats voor een duurzame, bottom-up netwerkmaatschappij. Zo kenmerkt de nieuwe zorg zich door horizontaal georganiseerde buurtzorg, vertrouwend op de zelfstandigheid van de mensen op de werkvloer, wat honderden managers overbodig maakt.

Het nieuwe bouwen, louter duurzaam, komt dichterbij de bewoners en wordt minder gedicteerd door bestemmingsplannen en projectontwikkelaars. De nieuwe watereconomie: in plaats van alleen dijken te verhogen bewegen we mee met het stijgende water om mensen te laten wonen en werken op het water. En de nieuwe deeleconomie: directe dienstverlening tussen burgers zonder tussenkomst van bedrijven en banken, waarbij we oa vervoer en verzekeringen met elkaar gaan delen.

Volgens de Rotterdamse visionair is ons land qua duurzame transitie binnen Europa nu zeker geen voorloper, maar we kunnen dat wel worden: “Geef mij vijf dwarsdenkende, friskijkende bestuurders en we kunnen een revolutie beginnen.”

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Transitie is uitgezonden op maandag 15 april door de VPRO. Te gast was Jan Rotmans.