Het Baskische bedrijf Mondragon

'In een vijandige omgeving, tijdens het naoorlogs kapitalisme, een coöperatief sociaal model ontwikkelen dat is een wonder' Tegenlicht bivakkeert in het Baskische stadje Mondragon, waar het overgrote deel van de bevolking werkt in coöperaties. Elke werknemer is er mede-eigenaar en men beslist samen welke keuzes het bedrijf moet maken. Met succes, ook in deze economisch harde tijden. Niets hier bevestigt het stoffige imago van coöperatieven. Mondragon maakt hoogtechnologische producten zoals racefietsen, huishoudartikelen, auto-onderdelen en constructiemateriaal. De Mondragon-coöperatie is, als 7e grootste bedrijf van Spanje uitgegroeid tot een multinational met vestigingen over de hele wereld. Terwijl in de wereld om ons heen de crisis onverbiddelijk blijft toeslaan, en het neoliberale model wordt overstelpt met kritiek, roept de VN 2012 uit als Het jaar van het coöperatief. Directies, overheden en economen zijn naarstig op zoek naar de juiste voorwaarden voor een goed functionerend en vooral internationaal concurrerend model. Mondragon dient telkens als voorbeeld en wordt overspoeld met internationaal bezoek. De Amerikaanse regering staat op dit moment voor de keuze General Motors weer te verzelfstandigen na de redding in 2008. Over het lot van GM wordt fel gediscussieerd. Zo wordt er over gedacht om het niet naar de beurs te brengen, maar het bedrijf om te vormen tot een coöperatief. Het model van Mondragon zou dan als uitgangspunt kunnen dienen, en GM-werknemers namen er alvast een kijkje. Tegenlicht onderzoekt dit coöperatieve model in tijden van crisis. '1 werknemer = 1 stem', en zo beslisten de koelkastenfabrieksarbeiders vorig jaar democratisch om 8% van hun loon af te staan en zo de harde klappen samen op te vangen. Maar hoe diep is dit model verankerd in de samenleving? Zijn begrippen als solidariteit, medezeggenschap en zelfredzaamheid er gemeengoed? Tegenlicht volgt sleutelfiguren uit alle lagen van deze gemeenschap zoals de politieagent, de bankdirecteur, de burgemeester, de pastoor, de bandmedewerker die, ieder vanuit hun positie, het zout en zoet van het model laten zien. Welkom in uw toekomst; welkom in het alternatieve economische model van de 21ste eeuw: Mondragon coop.

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Het Baskische bedrijf Mondragon is uitgezonden op maandag 5 maart door de VPRO.