De gifcirkel

De Italiaanse maffia verdient fortuinen met dumpen van illegaal chemisch afval. Het wordt begraven in landbouwakkers waarop broccoli en tomaten worden gekweekt voor de Nederlandse markt. Criminelen hebben de handel in chemisch afval ontdekt als lucratieve bron van inkomsten. Campanië, de streek rond Napels, is er het symbool van en wordt wel de grootste illegale stortplaats van chemisch afval in Europa genoemd. Hier dumpt de Camorra, de locale tak van de maffia, industrieel afval uit heel Europa en zelfs van daarbuiten. Ze gieten het in rivieren, begraven het in landbouwakkers of verbranden het langs de kant van de weg. Op de vervuilde grond worden groenten, zoals broccoli en tomaten voor de Nederlandse markt gekweekt. Voor de bewoners van Campanië is er geen ontsnappen aan het gif. Het zit in de lucht, in het grondwater, in hun groenten, in hun vlees en in het fruit dat ze eten. Als gevolg hiervan ligt het aantal gevallen van kanker er viermaal hoger dan in de rest van Italië. Filmmaker Wilfried Koomen duikt in de illegale handel in chemisch afval. Hij gaat met Rotterdamse havenpolitie op jacht naar milieucriminelen. Rotterdam speelt als een van de grootste westerse havens een sleutelrol bij deze praktijken. Bij de controles die de havenpolitie samen met de douane steekproefsgewijs uitvoert, blijkt doorgaans bij de helft van de scheepsladingen de papieren niet in orde te zijn. Wat zij vinden is het topje van de ijsberg. Per jaar worden slechts een paar honderd containers fysiek gecontroleerd, terwijl de totale hoeveelheid containers dat de haven passeert zo'n twaalf miljoen is. De illegale handel in giftig afval beperkt zich allerminst tot Italië, maar is een wereldwijd probleem. Veel chemisch restmateriaal komt in de Derde Wereld terecht, maar ook in Europese landen met een zwakke centrale regering, die gevoelig zijn voor corruptie. Fabrieken die tijdens hun productieproces chemisch afval produceren, moeten dat op een milieuvriendelijke manier verwerken. Maar dat is ontzettend duur. Voor wie op grote schaal industrieel afval genereert, is het aantrekkelijk om met criminelen in zee te gaan die slechts een fractie van de reguliere kosten in rekening brengen.

Deze uitzending van het programma 2Doc met de titel De gifcirkel werd uitgezonden op dinsdag 8 december door de VPRO.