Google Species

In Deel 21 van Beagle, in het kielzog van Darwin zeilt de Clipper Stad Amsterdam over de Stille Zuidzee op weg naar Moorea, een eiland ten westen van Tahiti.

Aan boord van het schip is moleculair bioloog Henk Roelink, een uitgevlogen Nederlander die in Berkeley, Californië zijn eigen onderzoekslaboratorium leidt. Hij verdiept zich in het menselijk genoom en duikt beestjes op uit de oceaan, om overeenkomsten tussen het DNA van willekeurige mini-organismen en dat van de mens aan te tonen.

Roelink: "Het is volkomen duidelijk geworden dat wij uit dezelfde bouwstenen zijn gevormd als vliegen, spinnen, kwallen, sponzen; eigenlijk als alle soorten. Dat is het ultieme bewijs van Darwins evolutietheorie die stelt dat wij allen afstammen van een oerorganisme."

Nu het menselijke genoom is ontrafeld, lijkt de sky the limit. Roelink verwacht dat iedereen binnen 3 jaar zijn eigen DNA-volgorde kan laten bepalen, voor nog geen € 1.000,-. Heel nuttig om ziektes, erfelijke afwijkingen en andere ellende te voorspellen. Ook heel handig als je wilt achterhalen wie je biologische vader is. Maar er zit ook een keerzijde aan: verzekeringsmaatschappijen en de overheid krijgen nog meer Big Brother-instrumenten in handen.

Roelinks betoog vormt de opmaat voor het Biocode project op het Zuidzee-eiland Moorea waar het hele ecosysteem in kaart wordt gebracht via DNA-barcoding. Elke unieke soort op het eiland wordt gevangen en vastgelegd aan de hand van zijn DNA. Deze aanpak maakt een einde aan de klassieke taxonomie, de indeling van de natuur die de bioloog Linnaeus introduceerde in 1735.

Het toekomstperspectief van het project is om al het leven op aarde in kaart te brengen. Maar op Moorea gaat het om planten en dieren die publiek eigendom zijn. Het bedrijfsleven, aan de andere kant, doet verwoede pogingen om onderdelen van ons DNA te patenteren. Van wie zijn die 'bouwstenen van het leven' eigenlijk? En: kan het leven wel worden gepatenteerd?

In aflevering 21 van de Beagle gaat het over de vraag: Is de mens wel bestand tegen zoveel nieuwe kennis over zichzelf en over het leven in het algemeen?

Deze uitzending van het programma Beagle met de titel Google Species is uitgezonden op zondag 21 februari door de VPRO.