Wolfgang Amadeus Mozart

Wolfgang Amadeus Mozart - Serenade voor blazers KV 388
Opname van de ZaterdagMatinee van 30 januari 2010, met Mozarts fameuze Serenade voor blazers KV388.
Philippe Herreweghe leidt de Radio Kamer Filharmonie.

De praktische Mozart
Wolfgang Mozart was zijn leven lang een uitermate praktisch musicus, ook toen hij daar eind jaren tachtig van de achttiende eeuw eigenlijk weinig meer om gaf. Tot de gangbare praktijk van zijn dagen behoorde het schrijven van gebruiksmuziek, zoals dansen en liederen, divertimenti en serenades, en muziek voor automaten. Er was toentertijd immers geen radio of cd, dus in alles waar mensen zich bij en mee konden ontspannen werd voorzien, ook door de beste componisten. Dit deel van hun beroepsuitoefening was een belangrijke bron van inkomsten.
In Salzburg was Mozart, als onderdeel van zijn taakstelling, intensief in de weer geweest met het schrijven van serenades, divertimenti, cassationen, notturno’s en wat dies meer zij. Lichtvoetige stukjes voor in de openlucht, de balzaal en het binnenhof. Aangezien de meeste van deze composities slechts een dagwaarde hadden, moest er steeds weer nieuwe muziek geschreven worden. En die muziek moest natuurlijk voldoen aan de wensen van het publiek, de vooral lagere adel van het provinciale Salzburg. In de ontspanningsmuziek van de jonge Mozart vinden we naast elkaar invloeden vanuit Italië (spits, licht, doorzichtig), Frankrijk (vooral zangerig, elegant, soms heldhaftig, vaak briljant), Zuid-Duitsland (wat boertig, grillig, dramatisch, een beetje grof) en Wenen (Italianiserend classicistisch, met gevoel voor virtuositeit en zeker ook voor drama).
Mozarts Serenade
Gaandeweg werden zijn serenades steeds minder niemendalletjes (hoe goed ook geschreven) en kregen steeds meer de ernst en diepgang van de symfonieën. Niet voor niets was de stap van de Haffner-serenade naar de Haffner-symfonie een kleine. En evenzeer is de Serenade in c (KV 388) uit 1782 met z’n knappe vierdeligheid eerder als een symfonie te beschouwen, dan als simpel entertainment voor een zich vervelende stadsadel. Alleen al de dramatiek van het eerste deel kan onmogelijk als achtergrond dienen voor het uitwisselen van de laatste roddels en nieuwtjes. En de finale, met z’n mooie variaties die vooruit wijzen naar de variaties van het Pianoconcert in c, doet hier niet voor onder.
Het Andante en het Minuetto staan evenzeer op een muzikaal en constructief hoger plan dan men toentertijd van een ‘serenade’ had kunnen en mogen verwachten. Zo heeft het Minuetto wat haar constructie betreft op generlei wijze nog iets van doen met het luchtige, hoofse vertier van de oorspronkelijke dans. Mozarts Menuet bestaat nog steeds gewoontegetrouw uit de eigenlijke dans, en in het midden een Trio. Maar de dans zelf is opgebouwd uit een ingenieuze canon, en het Trio bestaat zelfs uit een dubbelcanon in de omkering: de tweede hobo begint de melodie, de eerste speelt twee maten later dezelfde melodie gespiegeld (alle stijgende intervallen zijn dalend en alle dalende zijn stijgend geworden). Vervolgens speelt de eerste fagot de hobopartij een kwint lager na en wordt deze weer twee maten later gespiegeld door de tweede fagot!

Deze uitzending van het programma NTR podium met de titel Wolfgang Amadeus Mozart is uitgezonden op maandag 5 april door de NPS.