21-4-2013

Edwin de Vries vertelt onderduikverhalen uit de Tweede Wereldoorlog
Aharon Hoek is geboren in januari 1944, onder de grond, letterlijk ondergedoken. In een uitgegraven hol in een bos in de buurt van Markelo. Drie bij twee meter was de kuil die zijn ouders deelden met vier familieleden. Voor Aharons moeder, Corrie Hoek, was het hartverscheurend om nog diezelfde avond haar zoontje mee te moeten geven met het verzet. Het is het tweede kind al dat ze moest afstaan om het zo te redden van de nazi-terreur. Aharon krijgt bij zijn pleegouders de naam Adri. Hij zelf en zijn ouders overleefden de oorlog. Drie andere familieleden ook, alleen Diena Hoek niet; zij is waarschijnlijk in de kuil ziek geworden en is aan TB overleden. Selma Hoek uit Goor vertelt in de documentaire samen met haar broers over hun ouders die ook in de kuil ondergedoken zaten: Roza Hoek-From en Izak Hoek. Het bijzondere is dat moeder Roza tijdens de oorlog ook onder de grond ondergedoken zat, in een hol in het Valtherbos in Drenthe. Selma is na de dood van haar moeder op zoek gegaan naar de roots van haar moeder om erachter te komen wie ze nu werkelijk was. Een bezoek aan het hol in Drenthe maakte veel emoties bij haar los.

Vergeten verhalen
Acteur en toneelschrijver Edwin de Vries vertelt in de documentaire Aharons verhaal en enkele andere vrijwel ongelooflijke geschiedenissen van Joodse Nederlanders die letterlijk onder de grond de Holocaust wisten te overleven, in holen in het bos, in kruipruimtes van landarbeidershuisjes. Vergeten verhalen belicht in een speciale uitzending van RKK en de Joodse Omroep gemaakt door programmamaker Sandra Meijer.

Valtherbos
Op 27 juli 1944 wordt in het Drenthse Valthe pluimveehouder Albertus Zefat achter zijn huis doodgeschoten door een beruchte Duitse nazi. Zefat had geweigerd ’zijn’ Joodse onderduikers te verraden. Die zaten toen al twee jaar verscholen in het Valtherbos. Hij had de groep eerder in zijn kippenhokken ondergebracht, maar toen dat te gevaarlijk werd groeven de mannen een hol in het bos even verderop, waar ze zich met hun gezinnen verborgen hielden. Na de moord op Zefat, verzorgde zijn vrouw Aaltje de onderduikers in het bos, geholpen door veel stille helden. Een van hen is de nu 93-jarige Jo Oldenburger, die eerder dit jaar de Yad Vashem onderscheiding kreeg, het Israëlisch eerbetoon voor hen die met gevaar voor eigen leven Joden hebben gered van de nazi´s. Zelf relativeert hij in de documentaire de onderscheiding met Drentse bescheidenheid; hij vindt dat hij ‘wellicht nog wel wat meer had kunnen doen’.

De Opgejaagden
Zestien Joden overleefden in het Valtherbos, voortdurend in angst ontdekt te worden, opeengepakt in een hol van een paar vierkante meter. Een van die onderduikers, Ab van Dien, heeft zijn belevenissen op papier gezet. Op basis daarvan is in het naburige Odoorn de musical de Opgejaagden geschreven, die in mei wordt uitgevoerd. Een geschiedenis die niet vergeten mag worden, meent regisseur Josh Hassing. "Als dit zich in de Randstad had afgespeeld, zou het al lang in heel Nederland bekend zijn geweest. Mensen moeten hiervan horen."

Deze uitzending van het programma Amusement human intrest met de titel Overleven in een onderduikershol is uitgezonden op zondag 21 april. De presentatie was in handen van Edwin de Vries.