Vechten om vuilnis

Terwijl de Nederlandse burger door de overheid wordt gemaand zijn afval te scheiden voor hergebruik, verdwijnt er steeds meer nog recyclebaar afval zomaar in een afvalverbrandingsoven.

In Nederland staan al 11 van die ovens en nu komen er zelfs nog twee nieuwe bij. Een daarvan komt in Harlingen. De nieuwe Friese oven is omstreden want hij is slecht voor het milieu.

Vroeger hadden we een afvalberg, nu dreigt er een afvaltekort. Dat komt doordat het aantal afvalverbrandingsovens de laatste jaren is toegenomen. Hoogleraar milieukunde prof L. Reijnders is daar bezorgd over. Hij zegt: “Dat er nu nog nieuwe ovens worden bijgebouwd, vind ik te gek voor woorden. Als we beter recyclen hebben we in Nederland genoeg aan één of hooguit twee ovens.” Bij de VAR, een groot recyclebedrijf in het Oosten van het land, merken ze nu al dat er veel minder afval wordt aangeboden. “Doodzonde”, zegt de directeur van het bedrijf mevrouw H. de Vries.

In Friesland verzamelt en verwerkt het bedrijf Omrin het afval van alle Friese gemeenten. Alleen het verbranden van afval werd overgelaten aan de oven in Wijster. Maar nu wil Omrin zelf zo’n oven. De provincie heeft een milieuvergunning afgegeven en de gemeente Harlingen is ook akkoord. Wethouder F. Zomers van Harlingen meent dat de nieuwe Reststoffen Energie Centrale, zoals de oven gaat heten, goed kan zijn voor de werkgelegenheid in het Friese stadje.

Niet blij met afvaloven
Maar veel bewoners zijn helemaal niet blij met de komst van de nieuwe industrie. Ze hebben zich verenigd in de Stichting Afvaloven Nee. De Stichting vecht bij de Raad van State de verleende milieuvergunning aan. Ze hebben zelf milieu-experts ingehuurd omdat ze bezorgd zijn over de veiligheid van de installatie die straks aan de rand van hun stadje komt te staan.

Milieu-expert J. Vollenbroek concludeert in ZEMBLA: “Ik vind het een hele slechte vergunning. De oven krijgt een slecht filter en een pijp van slechts 44 meter.” Nergens anders in Nederland is de pijp van een verbrandingsoven zo laag. Vollenbroek verbaast zich er ook over dat Omrin van de provincie toestemming krijgt om bij calamiteiten jaarlijks 60 uur giftige stoffen deel ongefilterd de lucht in te laten gaan. Hij zegt: “Hoge concentraties dioxine en andere gevaarlijke stoffen komen dan vrij en kunnen een grote impact om de omgeving hebben.”

'Onruststokers'
Ook Reijnders is verontrust en spreekt van “Roemeense toestanden”. Maar wethouder F. Zomers van Harlingen maakt zich nergens zorgen en over kwalificeert de kritische burgers als onruststokers. Ook gedeputeerde P. Adema van de provincie Friesland probeert de boel te sussen door te beweren dat er in Duitsland al een oven staat die naar volle tevredenheid brandt. Maar hij kan niet aangeven waar die oven staat.

ZEMBLA onderzoekt de reputatie van het bedrijf Omrin en treft andere boze burgers aan in Midwolde, op de grens met de provincie Groningen. Daar staat een dochteronderneming van Omrin die sloopafval verwerkt. Daar protesteren omwonenden al jaren tegen stuivend stof dat op hun daken en autos neerdaalt en voor gezondheidsklachten zorgt. Ook blijkt het bedrijf het daar niet zo nou te nemen met voorschriften over de verwerking van gevaarlijk hout.

Regie en samenstelling: Ton van der Ham
Research: Norbert Reintjens en Simone Tangelder

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel Vechten om vuilnis is uitgezonden op zondag 28 juni door de VARA en de NPS.