Oefenen op de patiënt

In Nederland maken deze jonge dokters een onmisbaar onderdeel uit van de zorg. Zonder hen zouden ziekenhuizen niet kunnen functioneren: zij zijn het die een patiënt ontvangen, een diagnose stellen en zonodig doorverwijzen naar een specialist.

De arts-assistenten bemannen vooral de eerste hulp en houden 's avonds en 's nachts de patiënten in de gaten. Als de arts in opleiding er niet uitkomt, kan hij altijd een specialist bellen om naar het ziekenhuis te komen, zo is de regel. In de praktijk blijkt het echter vaak anders te gaan. In ‘Oefenen op de patiënt’ onderzoekt ZEMBLA de werkdruk en de positie van de arts-assistent. De documentaire geeft een unieke inkijk in de wereld van een jonge arts.

In Nederland worden op dit moment 5000 artsen opgeleid tot specialist. Zij zitten in een zeer moeilijke positie omdat hun baas tegelijkertijd degene is die hen beoordeelt. Het overgrote deel van de ziekenhuizen (80 van de 95) werkt met arts-assistenten. Zij zijn bovendien, zoals de arts-assistenten zelf ervaren, goedkope werkkrachten: ‘Het komt neer op productie draaien, waarbij geen supervisie plaatsvindt,’ aldus een anonieme arts-assistent.

Arts-assistenten vertellen in ZEMBLA dat ze niet kritisch durven zijn op hun begeleidend specialist want dat kan hen hun baan kosten. Zij vertellen dat er geregeld gedreigd wordt met het ontnemen van hun opleidingsplek. En dat is wel het laatste wat een arts in opleiding wil, want de opleidingsplaatsen liggen niet voor het oprapen. Soms duurt het, na het afronden van hun opleiding medicijnen, jaren voordat ze een opleidingsplek krijgen toegewezen.

SUPERVISOR BELLEN
Als een arts in opleiding er in moeilijke situaties niet uitkomt, kan hij altijd zijn supervisor bellen om naar het ziekenhuis te komen, zo is de regel. Maar dat blijkt in de praktijk vaak anders te gaan. Bellen omdat je er niet uitkomt, wordt vaak gezien als gebrek aan kennis. En iets zeggen over de zware verantwoordelijkheid die je als aios hebt, of over de lange dagen en de overuren, wordt ook niet bepaald gewaardeerd. Dat wordt ervaren als een gebrek aan motivatie: ‘Het klimaat is er een waarbij je erg bang gemaakt wordt, gedreigd en uitgekafferd.’

De hoge werkbelasting en de slechte begeleiding kunnen verstrekkende gevolgen hebben. Dat ervaren de heer en mevrouw Wisse als zij voor hun bevalling in het ziekenhuis komen en de afdeling verloskunde zo druk is, dat de arts-assistent nauwelijks tijd heeft om zorg te verlenen. De begeleidend specialist, die wel op zijn werkkamer zit maar niet komt, doet de vragen van de arts in opleiding telefonisch af. Als het zo druk is, verwacht je toch dat de gynaecoloog zelf aanwezig is, althans op de afdeling is, zegt mevrouw Wisse. Door fout op fout die avond komt het kindje van de familie Wisse zonder hersenactiviteit ter wereld. Drie dagen later overlijdt het.

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel Oefenen op de patiënt is uitgezonden op zondag 22 april door de VARA en de NPS.