16-11-2009

Sinterklaas stimuleert goed gedrag: Wetenschap en Sinterklaas: gaat dat samen? In natuurlijk WWJK wel. En daarom schuift in deze aflevering de enige echte Sint bij ons aan. Waarom? Onderzoekster Janneke Joly van de Rijksuniversiteit Groningen onderzocht of Sinterklaas nu wel of niet een positief effect heeft op het gedrag van kinderen. En daarvoor maakt Sinterklaas natuurlijk maar al te graag tijd vrij. De grote vraag: zijn kinderen bereid om meer met elkaar te delen als ze aan de goedheiligman denken, of worden het juist hebberige kleintjes die alle normen en waarden uit hun opvoeding vergeten? WWJK doet de test en Sinterklaas kijkt op een afstandje mee?
Sociaal psychologe Jannke Joly onderzocht of het denken aan anderen invloed heeft op het naleven van normen en waarden. Voor kinderen is Sinterklaas een 'normatief symbool'. Alleen al de gedachte aan de goedheiligman is genoeg om kinderen te herinneren aan hoe het eigenlijk hoort: 'eerlijk zullen we alles delen' en lief zijn voor elkaar. Wanneer kinderen de mijter of het grote boek van de Sint zien, delen zij meer snoepjes met andere kinderen en vinden zij dat ook fijner om te doen. Een proef die Janneke Joly met kleuters uitvoerde, wees uit dat zij de goedheiligman associëren met de 'eerlijk delen-norm'.

Sinterklaas deelt al eeuwen ieder jaar op 5 december cadeautjes uit aan alle kinderen van Nederland. In de weken ervoor laat hij kleinigheidjes achter als kinderen hun schoen zetten met daarin een tekening voor Sinterklaas of de pieten, of wat lekkers voor zijn schimmel Amerigo. De goedheiligman vindt het belangrijk dat kinderen eerlijk delen met elkaar. WWJK herhaalt de test van Janneke Joly en laat Sinterklaas op een afstandje meekijken. De uitslag is voor hem erg spannend: komt zijn boodschap over eerlijk delen ook in onze test over?

Zeg maar "Ja...": Je bent aan het koken, de telefoon gaat en een vriendelijke stem vraagt of u 'heel eventjes maar' tijd heeft, en voor je het weet heb je ja gezegd op een (proef)abonnement van bijvoorbeeld een energie- of telecombedrijf. Waarom koop je iets wat je eigenlijk niet van plan was? WWJK onderzocht de ja-ja verkooptechniek en Menno leert hoe je met een paar slimme vragen iets kan verkopen. Want als mensen eenmaal beginnen met ja-zeggen, dan hebben ze de neiging om ja te blijven zeggen, ook als ze het er eigenlijk niet mee eens zijn. Hoe ver gaat dat?
Volgens gedragsdeskundige en onderzoeker Maarten Bos heeft dat te maken met onze behoefte om betrouwbaar (consistent) over te komen. Mensen zijn op zoek naar keuzes die consistent zijn met eerder gemaakte beslissingen. En dus gedragen we ons zodanig, zelf als het niet verstandig is, dat we het meest consistente beeld van onszelf neerzetten én handhaven. Volgens Michel Hoetmer, verkooptrainer, is het een bekende, een veelgebruikte verkooptechniek. De truc is te beginnen met een laagdrempelige vraag, in de categorie ?mag ik u misschien een korte vraag stellen?? Daarna gaat het erom een of twee vragen te stellen waarbij mensen zich verbinden aan een waarde oordeel en dan is het slechts nog een kwestie van inkoppen.
Tijd om het zelf uit te proberen: In een snackbar proberen we mensen die dat niet van plan zijn, een vegetarische kroket te verkopen. En ja hoor, het werkt. Door hen te vragen of ze zich bekommeren om dierenwelzijn (ja), en of men bereid is daar een steentje aan bij te dragen (ja), blijkt het ineens heel logisch om in te gaan op de aanbieding van onze verkoper om niet voor de vleeskroket te gaan, maar voor de vegetarische variant. Terwijl ze dat niet van plan waren!
Ook in de telecomwereld wordt deze techniek vaak toegepast. Omdat er in het verleden veel klachten zijn geweest over telefonische verkoopgesprekken, bestaat er vanaf 1 oktober 2009 een Bel-me-niet Register.

Omdat deze beïnvloedingstechniek vaak onbewust plaatsvindt, is het lastig je te wapenen. In het algemeen kun je zeggen dat het helpt om goed te weten wat je wel, en wat je niet wilt. Kritisch zijn dus. En, als je het gevoel krijgt dat je ergens in meegezogen wordt, vertrouw dan op je gevoel, neem de tijd, en zeg eventueel NEE.

Pieptoon weg! Of niet...?: Je kent het wel: de tijdelijke pieptoon die je in je oren hebt na het bezoeken van een popconcert of discotheek. Heel irritant. Maar misschien is de oplossing nabij. Drie Ierse studenten maakten een website waarvan ze beweren dat het bezoeken ervan je van die tijdelijke piep afhelpt.
Tegen betaling laten ze je een lage bromtoon horen die als een soort kam door de gebogen trilhaartjes in je oren gaat om ze weer overeind te zetten. Klinkt geweldig, maar werkt het ook? WWJK test de site bij bezoekers van een heftig rockconcert in Haarlem.

Deze uitzending van het programma Weet wat je koopt is uitgezonden op maandag 16 november door de VARA. De presentatie was in handen van Elisabeth van Nimwegen en Menno Bentveld.