Theo Kars en Judith Uyterlinde

Schrijver en vertaler Theo Kars is, zo zegt hij zelf, een slecht mens. De zelfverklaard hedonist lichtte in de jaren zestig de PTT op en toont nog altijd geen berouw. Onlangs verscheen deel 1 van zijn autobiografie: 'Memoires van een slecht mens'.

Het samenstellen van een eigen levensloop en daarbij horende overtuigingen prevaleren bij Kars boven alles. Hij brak resoluut met zijn streng-gereformeerde ouders vanwege zijn genotzuchtige instelling, en heeft daar geen moment spijt van gehad. Kars: "Ik vond mijn moeder een verschrikkelijke, simpele huisvrouw, en mijn vader een pathetische sukkel. Ze geloofden in dingen als de hemel, of in materiële zaken. Op een dag dacht ik over ze na, en kwam ik tot de conclusie dat ik ze totaal niet mocht. Naar dat inzicht heb ik sindsdien altijd geleefd."

Grootspraak is dat allerminst. Waar Kars een besluit neemt, daar wordt niet meer achterom gekeken. De schrijver doet alles in volle overtuiging, wat ook geldt voor de geruchtmakende PTT-zaak, waar Kars de posterijen voor enorme bedragen oplichtte. Hij werd ervoor veroordeeld, tot twee jaar en drie maanden. Kars: "Ik heb in de gevangenis nooit getwijfeld of ik het nou wel had moeten doen. Ik heb er nooit het minste morale bezwaar tegen gehad. Ik heb mijn eigen levensloop, maar ook mijn eigen wetboek van strafrecht samengesteld. Er bestaat niet zoiets als absolute misdaad, vind ik. Dat hangt helemaal van de situatie af."

Een daadwerkelijk slecht mens? Het blijkt mee te vallen. In zijn boek deelt Kars de mensheid in in vier categorieën: de goed goeden, de slecht goeden, de goed slechten, en de slecht slechten. Hij deelt zichzelf niet in de laatste, maar in de derde categorie in. Kars: "Goed slechten zijn diegene met een dubbele moraal. Ze zijn volstrekt betrouwbaar voor hun eigen omgeving, maar hebben er verder niets tegen om bijvoorbeeld de belasting te ontduiken."

Judith Uyterlinde - De vrouw die zegt dat ze mijn moeder is
De moeder van schrijfster Judith Uyterlinde was extravert en levenslustig. Maar verder wist ze weinig van haar. Haar autobiografische roman 'De vrouw die zegt dat ze mijn moeder is' is een verhaal over adoptie en familiegeheimen.

Het begon met een kinderwens. Uyterlinde, die zelf geen kinderen kan krijgen, besluit samen met haar man over te gaan op adoptie. Op hetzelfde moment blijkt haar moeder een tumor in het hoofd mee te dragen, waarop ze besluit een lang gekoesterd familiegeheim te doorbreken. Uyterlinde: "Ik kreeg van mijn moeder een doosje met brieven. Daaruit bleek dat mijn oma was omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. Zij bleek destijds, wegens een zwangerschap, zeven maanden op een bewaakte afdeling van het ziekenhuis gelegen te hebben, en daarna omgekomen te zijn in een kamp."

Het fascineerde Uyterlinde vooral wat voor effect een dergelijke dramatische gebeurtenis heeft op een gezin. "Ik wist altijd wel dat er iets aan de hand was met mijn moeder, dat er iets was dat haar persoonlijk raakte. Maar dit kwam als een totale verrassing. Ik vond het intrigerend wat voor effect het moest hebben gehad op mijn opa en mijn moeder. Zij had haar echte moeder verloren en moest later, tegen een nieuwe vrouw, 'mama' gaan zeggen. Dat moet ergens blijven knagen. Met de adoptie van mijn kinderen ben ik in feite ook zo'n moeder geworden. Mijn kinderen zeggen 'mama' tegen me, maar biologisch gezien ben ik dat niet."

Deze uitzending van het programma Boeken met de titel Theo Kars en Judith Uyterlinde is uitgezonden op zondag 16 mei door de VPRO. Te gast was Theo Kars. De presentatie was in handen van Wim Brands.