Manuscripta

Op zondag 5 september begint Boeken het nieuwe seizoen met een extra lange uitzending, live vanaf Manuscripta. Daarin is Douwe Draaisma te gast, van wie dit najaar het Vergeetboek zal verschijnen. En Roanne van Vorst naar aanleiding van haar onderzoek Jullie zijn anders als ons. Maaike Meijer komt vertellen over haar Vasalisbiografie. Eveneens te gast zijn Gustaaf Peek, over zijn nieuwe roman Ik was Amerika, en Esther Gerritsen, over Superduif. Rob van Scheers schuift tijdens de uitzending diverse malen aan naar aanleiding van zijn boek De Jazz Parade, een verborgen geschiedenis van New Orleans. Het combo van Roel Spanjers vertolkt de muziek waarover Van Scheers vertelt. De uitzending begint om 10.30 uur.

Jullie zijn anders als ons
In het boek Jullie zijn anders als ons stelt journaliste en antropologe Roanne van Voorst dat de integratie van derde en vierde generatie allochtonen in Nederland niet vaak beter gaat dan die van eerdere generaties. Voor haar onderzoek naar de problemen met allochtone jongeren liet Van Voorst ook jongeren uit de allochtone groepen zelf aan het woord. Terwijl dit bij eerdere studies naar jeugd- en integratieproblematiek maar zelden gebeurde. Jullie zijn anders als ons biedt om die reden nieuwe inzichten. Het boek creëert begrip voor het gedrag van verschillende allochtonengroepen, maar ook begrip voor de manier waarop er over hen wordt gedacht. Volgens Van Voorst is er allereerst begrip nodig om uiteindelijk tot oplossingen te komen.

Ik was Amerika
Het idee voor zijn derde roman Ik was Amerika ontstond toen Gustaaf Peek op een tentoonstelling van de Nederlandse fotograaf Martin Roemers rondliep. Roemers had Duitse oorlogsveteranen gefotografeerd die tijdens de Tweede Wereldoorlog als krijgsgevangenen in een kamp in de Verenigde Staten hadden gezeten. Peek: “Ik las dat, en dacht meteen: waarom heb ik nog nooit van die kampen gehoord?” Het boek Ik was Amerika vertelt het verhaal van een voor de nazi’s vechtende Nederlander die door de geallieerden naar een kamp in Texas wordt overgebracht. Het kampleven in Texas blijkt confronterend te zijn. Er is goed eten, ze leren Engels, voeren toneelstukken op, maar ze moeten ook tussen de zwarte arbeiders op de katoenvelden werken. De Amerikanen dachten met deze kampen een voorbeeld aan de Duitsers te kunnen geven, in de hoop dat zij ook goed voor de Amerikaanse krijgsgevangenen zouden zorgen.

M. Vasalis
Drie dichtbundels publiceerde ze slechts, in vijftien jaar tijd, maar M. Vasalis (pseudoniem van M. Drooglever Fortuyn- Leenmans, 1909-1998) zou er onsterfelijk mee worden. In haar biografie M. Vasalis geeft Maaike Meijer een gezicht aan de vrouw die bij leven zo graag onzichtbaar wilde blijven. Meijer, die zes jaar werkte aan deze biografie, kreeg van de familie de beschikking over brieven, essays, dagboeken en verhalen. Ze toont aan dat het leven van deze vrouw veel meer was dan een worsteling met het dichterschap. M. Drooglever Fortuyn was psychiater, had een gezin en correspondeerde intensief met uitgevers, schrijvers en dichters. We lezen over haar studententijd in Leiden in de jaren dertig, haar praktijk in Amsterdam tijdens de oorlog, haar vele reizen en haar ideeën over kinderpsychiatrie en literatuur.

Superduif
De vierde roman van (toneel)schrijfster Esther Gerritsen, Superduif, gaat over een 11-jarig meisje die denkt een superheld te zijn. Als ze over een tuinhekje springt, lijkt ze een aantal seconden te kunnen zweven. Maar niemand die dat ooit ziet of haar verhalen ook maar een beetje serieus neemt. Later lijkt het alsof ze soms in een duif verandert. Niet zomaar een duif, maar een duif die mensen voor onheil kan behoeden. Een superduif, waarmee haar wens om een echte held te zijn is ingelost. Maar nog steeds lijkt niemand haar te geloven, op haar beste vriendin na, en wordt ze telkens door haar omgeving belachelijk gemaakt. Op een dag besluit ze om maar eens iemand niet te redden.

Vergeetboek
Waar een herinnering is, is geen vergeten en waar iets is vergeten daar is geen herinnering. Deze redenering lijkt te kloppen, maar volgens filosoof en psycholoog Douwe Draaisma lopen vergeten en onthouden juist dwars door elkaar heen. Zo accentueert de ‘eerste herinnering’ hoeveel leegte eraan vooraf gaat, en erop volgt, in plaats van dat het een begin markeert van het kunnen herinneren. Ons goede geheugen voor ‘de eerste keren’ herinnert ook aan al die herhalingen die we zijn vergeten. In Vergeetboek, dat in november zal verschijnen, beschrijft Draaisma de theorieën waarom het geheugen zo laat op gang komt en de oorzaken voor het vergeten. Zoals hij dat eerder deed in o.a. Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt put hij uit psychologie en psychiatrie, neurologie en filosofie om antwoord te geven op vragen als: wat is het lot van verdrongen herinneringen? En waarom hebben portretten, geschilderd of gefotografeerd, de neiging onze herinneringen aan gezichten te wissen?

De Jazz Parade
New Orleans staat bekend als de bakermat van de jazz. Dixieland en New Orleans-jazz zijn de vroegste stijlen van de jazzmuziek die rond 1917 in New Orleans ontstonden. Het begon met New Orleans-jazz, ontstaan uit een samensmelting van Creoolse muziek met o.a. ragtime en blues, gevolgd door de Dixieland-jazz als reactie van de blanke gemeenschap. Maar New Orleans is ook een stad met een rijke literaire traditie. In De Jazz Parade laat journalist Rob van Scheers deze twee werelden bij elkaar komen. Met verhalen en reportages over het New Orleans van o.a. Louis Armstrong, Bob Dylan, Truman Capote, Tennessee Williams, Fats Domino en Dr. John.

Presentatie: Wim Brands.

Deze uitzending van het programma Boeken met de titel Manuscripta is uitgezonden op zondag 5 september door de VPRO. Te gast waren Maaike Meijer, Douwe Draaisma, Esther Gerritsen en Gustaaf Peek. De presentatie was in handen van Wim Brands.