Door schade en schande

Wie in de gevangenis gezeten heeft, loopt een kans van 80% daar nog eens terug te komen. Rein Gerritsen is een van de mensen die aan de goede kant van de streep bleef. Hij is al jaren actief als wetenschapsfilosoof, vertaler en schrijver en heeft zich definitief met zijn gezin in de bovenwereld gevestigd. Maar door tweeënhalf jaar opsluiting (inclusief dertien weken isoleercel) voor onder meer het overvallen van een bank, is hij een ervaringsdeskundige tegen wil en dank van het Nederlandse strafsysteem. Over zijn jeugd en zijn tijd in het criminele milieu schreef Gerritsen Knock Out, de zieke ziel. Om aan de kost te komen, schrijft hij artikelen en werkt hij als vertaler. Tegenlicht volgt Gerritsen naar Barcelona, waar hij met psycholoog Philip Zimbardo aan de vertaling van Het Lucifereffect werkt. Zimbardo deed in de jaren '70 het beroemde Stanford Prison Experiment, om te onderzoeken hoe omstandigheden het gedrag van mensen kunnen beïnvloeden. Zimbardo was ook getuige-deskundige voor een van de bewakers in de Abu Ghraib gevangenis in Irak. In Parijs ontmoet Gerritsen de Franse filosoof Bernard Stiegler, die na verschillende bankroven in de gevangenis terechtkwam en daar via de filosofie weer tot bezinning kwam. Groot verschil met Gerritsen is alleen dat Stiegler al heel snel na zijn detentie als hoogleraar en directeur van een onderzoeksinstituut in Centre Pompidou aan de slag kon. Zijn Fransen vergevingsgezinder dan de Nederlanders? Voor Gerritsen blijft het vooralsnog onmogelijk om een baan te vinden. Gerritsen is, net als veel ex-gevangenen, beschadigd uit zijn detentie gekomen. Het is zijn missie om anderen duidelijk te maken dat het strafsysteem, repressief als het nu is, het beste middel is om te recidiveren. Door schade en schande wijs geworden pleit hij voor een humaner strafsysteem waardoor het aantal gedetineerden dat in de oude fouten terugvalt, daalt.

Deze uitzending van het programma Tegenlicht met de titel Door schade en schande is uitgezonden op maandag 11 april door de VPRO.