TVblik dossier Jos de Putter

Ondertussen aan de Hofvijver :: De kunst van het Binnenhof

Fri, 8 Jul 2022 07:16:41 +0100

Jos de Putter is de maker van het meest besproken kunstwerk van de tijdelijke Tweede Kamer: Aarde. Wat is de gedachte van het werk dat zo prominent aanwezig is in de tijdelijke plenaire zaal? Hoe heeft hij ervoor gezorgd dat alles op zijn plek blijft en waar komt de grondstof van zijn werk vandaan? Wat vindt hij van de talrijke bijnamen die zijn kunstwerk gekregen heeft? Kunstbeheerder Hasna Bajraktarevic laat zien welke relatiegeschenken er in het depot liggen. Vanuit de hele wereld zijn er schenkingen, die bij haar in beheer zijn. De vraag bij elk object is: Is het kunst of is het kitsch?

NPO Doc :: Solo, out of a dream - Vrijdag om 23:51

Fri, 20 Nov 2015 07:35:05 +0100

Vervolg op 'Solo, de wet van de favela' uit 1994. Leonardo en Anselmo wilden profvoetballer worden en dat leek met hulp van de film te lukken. Een terugblik op hoe hun leven door de film is beïnvloed. Vervolg op de bekroonde documentaire 'Solo, de wet van de favela' uit 1994, over talentvolle jonge voetballertjes in de sloppenwijken van Rio de Janeiro. De destijds elfjarige vriendjes Anselmo en Leonardo wilden maar één ding en dat is profvoetballer worden. Hun droom leek uit te komen toen ze als gevolg van de film werden uitgenodigd voor een stage bij Feyenoord. Leonardo bouwde vervolgens aan een succesvolle internationale carrière, terwijl Anselmo niet goed genoeg werd bevonden en terugkeerde naar de favela in Brazilië. Twintig jaar later keert Jos de Putter terug naar Rio de Janeiro en zijn hoofdpersonen. Leonardo, gescheiden, eenzaam en in de nadagen van zijn carrière, bezoekt zijn moeder in de kapitale villa die hij heeft laten bouwen. Anselmo is gelukkig met zijn gezin. Hoe kijken ze terug op hun leven tot nu toe? En hoe is het als je leven door een film is bepaald?

NPO Doc :: NPO Doc op 2

Sat, 11 Jul 2015 15:13:29 +0100

In 'See No Evil' kijken drie beroemde apen terug op hun leven. Een documentaire over de vooruitgang van de mens en wat we nu eigenlijk geleerd hebben van apen. Aansluitend interviewt Sarina Vitta regisseur Jos de Putter. We sluiten af met 'De Eyeopener'. Hierin gaat Sarina in gesprek met televisiemakers over documentaires die hen beïnvloed hebben. Met Dana Nechustan praat ze over 'Izkor, Slaves of Memory'. Die documentaire wordt aansluitend uitgezonden op NPOdoc.

Tegenlicht :: Onze dierbare dictators

Tue, 22 Mar 2011 07:01:40 +0100

Elke dag zien we ze in het nieuws. Onze eigen Europese leiders die o zo blij zijn met de volksopstanden in Noord-Afrika, en over elkaar heen buitelen om de vallende woestijndictators daarginds te veroordelen. Maar hoeveel jaar al bouwt Europa op deze regimes voor olie en gas, en voor het vooral toch maar gesloten houden van Fort Europa? Hoeveel angst wordt er gekweekt voor de islamistische inborst van deze volken? En waren Europa en Noord-Afrika (en niet te vergeten de VS en Israël) eigenlijk niet heel tevreden met deze status quo? Wie profiteerden van deze machtsconstructies over de hoofden van de bevolkingen heen? Tegenlicht over het pact met de duivel: handige deals, win win situaties en niet zelden perverse connecties tussen de twee kusten van 'onze' Middellandse Zee. Kortom hoeveel boter heeft Europa op z'n hoofd? Interviews: Jos de Putter/Alexander Oey/Anne Branbergen.

Tegenlicht :: Money and speed: inside the black box

Tue, 1 Feb 2011 07:02:26 +0100

Money & Speed: Inside the Black Box reconstrueert de flash crash die plaatsvond op de Amerikaanse financiële markten op donderdagmiddag 6 mei 2010. Om 14.42.44 uur en 75 milliseconden stortten de Amerikaanse financiële markten om niet direct aanwijsbare redenen en met ongekende snelheid in, om vervolgens na 20 minuten tot het oude niveau terug te keren. Met een gedetailleerde reconstructie leggen we de innerlijke dynamiek bloot van een snel veranderende financiële wereld die ieders leven en levensomstandigheden beïnvloedt. De futuristische thriller onthult een mondiaal financieel systeem dat van een netwerk van gereguleerde handelsvloeren tot een netwerk van zwarte dozen geworden is. Een netwerk dat niet transparant is en waarin nu gehandeld wordt met de snelheid van het licht. Een netwerk dat tot een door machines aangestuurd organisme verworden is met niemand aan het roer.

Niet alleen de gemiddelde burger heeft geen idee wat er zich binnen deze zwarte dozen afspeelt, ook het hoger management of de toezichthouders hebben dat niet. In gesprekken met de direct betrokkenen en een minutieuze visuele analyse van de handelsdata van de flash crash willen we niet alleen binnenin de zwarte dozen kijken en proberen te begrijpen wat daar precies gebeurt maar ook een hedendaagse vertelling schetsen over de verhouding tussen mens, markt en machine.

Money & Speed: Inside the Black Box zal naast een televisie documentaire de eerste iPad-documentaire in zijn soort zijn. Deze TouchDoc wordt na de uitzending op 31 januari 2011 als een downloadable iPad-app gratis aangeboden in de app-store. De film zal 50 minuten duren, en de toegevoegde mogelijkheden die een iPad-app biedt geven de gebruiker de mogelijkheid zelf de financiële data te verkennen en onderzoeken.

Er wordt gesproken met o.a. Paul Wilmott (wiskundige & quant), George Dyson (historicus), Eric Scott Hunsader (data analist), Gregg Berman (SEC financieel toezichthouder) en Rishi Narang (fondsbeheerder).

Money & Speed: Inside the Black Box is een door Marije Meerman van VPRO’s Tegenlicht en Catalogtree ontwikkelde TouchDoc: een gelaagde documentaire, waarin een sterk verhaal en minutieuze visuele analyse bij elkaar komen. De TouchDoc laat zien wat de samensmelting van het televisie- en computerscherm kan brengen.

Regie: Marije Meerman
Research: Gerko Wessel
Productie: Mariska Schneider
Eindredactie: Henneke Hagen / Jos de Putter

Tegenlicht :: Agenda 2011: De pioniers

Tue, 11 Jan 2011 07:03:08 +0100

Documentaire van Jos de Putter, Marijntje Denters, William de Bruijn. De economie flink in het rood, de politiek hopeloos gepolariseerd en de wereld weer ouderwets verdeeld. Hoogste tijd voor nieuwe inspiratie. Zoals elk kalenderjaar ging Tegenlicht weer op zoek naar zijn 'tijdgeestverwanten'. Om de vooruitzichten te peilen voor het jaar 2011, en daar voorbij: de decennium jaren '10. De speurtocht in de wereld van wetenschap, economie, futurologie en nieuwe media resulteerde in vier tegendraadse en vernieuwende doordenkers. Gasten: Primatoloog Frans de Waal, superinvesteerder en grondstoffengoeroe Jim Rogers, publiciste Arianna Huffington, sternatuurkundige en futurist Michio Kaku. Primatoloog Frans de Waal, directeur van het Yerkes National Primate Research Center aan de Emory University in Atlanta, vroeg zich in zijn boek Een tijd voor empathie af waarom politiek en economie inmiddels volledig op competitie gefundeerd zijn, terwijl de, menselijke, natuur toch zo doordrongen is van empathie. In het recentere De Aap uit de Mouw bekijkt hij menselijk gedrag wederom door een verfrissende biologenbril. Superinvesteerder en grondstoffengoeroe Jim Rogers ziet de wereld steeds meer worden zoals hij altijd voorspelde. Daarom is zijn laatste voorspelling uit Agenda 2009 nu wellicht actueel: 'It is going to get worse'. Jos de Putter ontmoet oude bekende Rogers in Newark, in transit tussen twee vluchten. Rogers pendelt heen en weer tussen de VS en Azië, waar het volgens hem nu allemaal aan het gebeuren is. Europa kan hij gevoeglijk overslaan, want hij voorspelde in 1999 namelijk al de val van de Euro. Want de Europese economieën zijn te divers, er is geen eenheid in de politiek en vooral: 'they are faking the numbers'. Ook publiciste Arianna Huffington, oprichtster van het gezaghebbende weblog The Huffington Post, spreekt inmiddels liever van het voormalig rijke Westen. De van oorsprong Griekse gaf haar naam aan het wereldwijd meest populaire progressieve nieuwsmedium op internet. In haar nieuwste boek Third World America: how our politicians are abandoning the middle class verwijt ze president Obama en andere Amerikaanse politici dat die partij kozen voor Wall Street, niet voor Main Street. En ze breekt een lans voor de terugkeer van de werkzame bestanddelen van de American Dream. Sternatuurkundige en futurist Michio Kaku, zoon van Japanse immigranten van eenvoudige komaf, schopte het tot professor in de theoretische fysica aan de City University in New York. Volgend jaar verschijnt zijn Physics of the Future. Daarin schetst hij een beeld van de 21e eeuw waarin het lot van de mens geleidelijk zal veranderen door toedoen van wetenschap en techniek. En alleen maar ten goede, aldus deze ultieme techno-optimist. Als het dan niet de natuur is die betere mensen van ons maakt, zal het wellicht de natuurkunde zijn. Of liever: een nog ongekende fusie tussen de natuur en de nieuwste wetenschap.

Tegenlicht :: De nieuwe Noorderlingen

Mon, 13 Dec 2010 22:19:09 +0100

Voor de Tekentafel aflevering over Noord/Oost-Groningen neemt Tegenlicht zijn intrek in de nieuwbouw van Blauwestad. Vanuit de proefwoning worden de mogelijkheden voor de toekomst van de regio onderzocht. De boeren gebruiken de laatste droge dagen voor het zaaien van de wintertarwe en de bootjes gaan de loods in. Daar tussendoor portretteert Tegenlicht bewoners die ieder op hun manier een ruk aan het roer van de geschiedenis proberen te geven. Hoezo ‘het wordt hier nooit wat’?

In 1989 haalden de inwoners van Berlijn de Muur in hun stad neer. En in het Oost Groningse Scheemda kregen een wethouder en een architect een groots idee. Om de regio –sociaaleconomisch de armste van Nederland- een impuls te geven, zou 800 ha landbouwgrond omgezet worden in een nieuw Oldambt meer. Daaraan moest Blauwestad verrijzen: 1500 zelfbouwkavels. Voornamelijk bedoeld voor vermogende Westerlingen. Ruim twintig jaar later zijn er nog amper 200 kavels bebouwd. En er zijn veel minder Westerlingen gekomen dan gehoopt was. Omdat private partijen zich terugtrokken uit het project is het inmiddels weer publiek bezit: in handen van de provincie Groningen en de onlangs gefuseerde gemeente Oldambt (Winschoten, Scheemda, Reiderland, Blauwestad). In de landelijke media heet het project steevast 'mislukt'. De situatie lijkt symbool te staan voor een gebied dat lastig in beweging te krijgen is. Maar in Oost Groningen is er inmiddels een nieuwe ontwikkelingsvisie voor Blauwestad, zodat het project nu eens wél ten goede gaat komen aan de omliggende regio.

Programmamaker Eugène Paashuis en cameraman/editor Jean Counet verbleven drie weken aan het nieuwe meer, in alle rust en ruimte. En ze maakten er kennis met o.a. een jonge projectontwikkelaar, een bevlogen politicus, een Westerling die nooit meer terugwil, en een boer die inmiddels over zijn eigen land heen vaart. Onder dat Groningse land ontstond ooit de fabelachtige hoeveelheid aardgas waar heel Nederland nog steeds van meeprofiteert. Op het land zelf wisselden in de geschiedenis de wouden, de woestijnen en de watermassa’s elkaar af. En de mensen veranderden mee. Waar eens herenboeren en communisten elkaar naar het leven stonden, treffen we nu de nieuwe Noorderlingen. Niet hun afkomst is van belang, maar hun initiatieven en hun nieuwe mentaliteit.

Regie: Eugène Paashuis
Research: William de Bruijn
Productie: Marie Schutgens
Eindredactie: Henneke Hagen, Jos de Putter

Tegenlicht :: Florida aan de Schelde

Mon, 6 Dec 2010 22:17:16 +0100

Als in 2050 driekwart van de wereldbevolking in steden en 'megaregio's' woont, als de wereld steeds meer stad wordt, welk lot wacht dan het platteland? Vergrijzing, leegloop, krimp, verarming en achterstand? Tegenlicht legt in vier episodes de streekidentiteiten op de tekentafel. Op welke toekomst moet, uitgaande van de regionale potentie, ingezet worden?

Tegenlicht gaat op zoek naar het gedroomde zeeland. Dwars tegen de heersende tijdgeest in, waar krimp en korte termijnpolitiek de agenda bepalen, onderzoeken boeren, burgers, vissers -en landschapsarchitect Adriaan Geuze- een nieuw perspectief voor de provincie Zeeland: met oog voor het Zeeuwse DNA en het gevoel voor 'rentmeesterschap'.
De buitengebieden van Nederland krimpen. Ouderen blijven en jongeren trekken weg, ook in Zeeland. Maar wat als ook de grote industrieën uit Zeeland zouden verdwijnen; wat zijn dán de perspectieven? Tegenlicht doet een denkoefening. Kan Zeeland toeristenland het 'Florida van Nederland' worden, waar gepensioneerden uit Nederland en België hun oude dag doorbrengen en zorgbehoevenden in alle rust op krachten kunnen komen? Wordt de zorgtoerist dan de nieuwe doelgroep?

Tegenlicht :: Het testament van Tony

Tue, 12 Oct 2010 07:03:49 +0100

Op 6 augustus dit jaar overleed de Britse historicus Tony Judt op 62-jarige leeftijd aan de gevolgen van de spierziekte ALS. Judt was een groot denker over het politieke landschap waarin we leven. Zijn testament was de magistrale lezing What is Living and What is Dead in Social Democracy? gehouden in New York vorig jaar.

Judt zette in die lezing uiteen hoe de Westerse verzorgingsstaat het resultaat is van de verschrikkingen uit de vorige eeuw. De naoorlogse jaren waren immers doordrenkt van een breed gedragen besef dat een sociaal vangnet noodzakelijk is om herhaling van het oorlogsgeweld te voorkomen. Want Europa had aan den lijve de gewelddadige gevolgen ondervonden van ongelijkheid en onzekerheid in economisch barre tijden.

Maar Judt zag hoe in de laatste decennia deze zorgvuldig opgebouwde voorzieningen razendsnel werden afgebroken. De sociaal-democratie ging aan zijn eigen succes ten onder. Want juist door de welvaart en de sociale rust is men vergeten wat er aan de basis ligt van dit sociale stelsel. Terwijl men vroeger dacht in termen van goed en kwaad, wordt alles nu gemeten in economische maten.

Vandaag zijn we getuige van een verschraling van het politieke debat en een uitholling van de solidariteit. Dit is even betreurenswaardig als gevaarlijk, waarschuwde Judt. En bovenal frustreerde het Judt dat de zondeval van het neoliberalisme niet leidde tot een wijdverspreide schreeuw om een nieuw soort samenleving.

In zijn laatste publieke lezing pleitte Judt er daarom op een aangrijpende manier voor om nu meer dan ooit de sociaal-democratie te herdenken. In ‘Het testament van Tony Judt’ toont Tegenlicht cruciale passages uit Judts oproep. Tony Judts pleidooi klink door in drie portretten van hedendaagse verliezers van het door Judt gehekelde marktdenken: John Gerrits uit Sittard zag het buurthuis, waar hij dertig jaar sociaal werker was, verdwijnen omdat de gemeente met die grond liever winst maakte. Mark Goossens werkte ruim vijftien jaar in de Antwerpse Opel-fabriek, die in december definitief de deuren zal sluiten. En Laurent Giacomelli verloor zijn werk en zijn gezondheid als gevolg van de privatisering van France Telecom.

Regie: Chris Kijne/Maren Merckx/Alain Hertoghe
Samenstelling: Chris Kijne
Research: William de Bruijn/Maren Merckx
Productie: Bella Boender
Eindredactie: Henneke Hagen/Jos de Putter

Tegenlicht :: Schuld en aflossing

Tue, 5 Oct 2010 00:06:57 +0100

Of het nu een Italiaans dorp van 258 inwoners is of een land als Griekenland, Europese overheden zijn het afgelopen decennium op grote schaal in innovatieve financiële producten gestapt om hun begrotingen op te poetsen. Grote zakenbanken zoals Goldman Sachs en JP Morgan waren de bestuurders daarbij maar wat graag van dienst. Het leek een win-win situatie, totdat de kredietcrisis de ware risico's van deze producten aan het licht bracht. En die risico's blijken enorm, met alle gevolgen voor de burger van dien. Pijnlijk wordt duidelijk dat schuld altijd schuld blijft.

In Italië toont Tegenlicht hoe de burgemeester van het gehucht Polino vertwijfeld de balans opmaakt en hoe de stad Milaan inmiddels de tegenaanval heeft ingezet. In het eerste Europese proces in zijn soort, klaagt Milaan de betrokken banken aan wegens fraude. Schrijver en Rolling Stone journalist Matt Taibbi schetst welke dramatische gevolgen de belangenverstrengeling tussen overheid en banken voor de burger kan hebben, terwijl de Amerikaanse belegger/blogger Reggie Middleton en voormalig IMF econoom Simon Johnson Europa’s zwakheden blootleggen.

“Schuld & Aflossing”: een verhaal over het sluipende gevaar op de Europese overheidsbegrotingen en de gevolgen voor de burger wanneer de hebzucht van banken en politiek opportunisme elkaar vinden.

Regie: Marije Meerman
Research: Gerko Wessel
Productie: Mariska Schneider
Eindredactie: Henneke Hagen/Jos de Putter

Tegenlicht :: De toekomst van Europa volgens Beppe Grillo

Tue, 21 Sep 2010 07:08:40 +0100

De druk van buiten op museum Fort Europa neemt toe. De euro wankelt door schulden en speculaties, de eenheid in de Unie brokkelt af en de fundamenten van de sociaaldemocratie lijken onhoudbaar, want met de huidige economische groei niet langer betaalbaar. Aan de randen wordt Europa belaagd door speculanten, in het hart door populisten en radicalen. Hebzucht en korte termijn denken lijken belangrijker dan visie en solidariteit. Slaagt Europa in haar 'mission impossible': het stuiten van de vrije val? Beppe Grillo is een fenomeen. Hij is Italië's bekendste entertainer, maar hij trekt inmiddels ook buiten zijn geboorteland volle zalen. Met zijn radicale uitspraken en zijn grote gebaren werd hij de schrik van Berlusconi en andere bestuurders. Van de Italiaanse televisie is hij verbannen maar miljoenen lezen zijn weblog. Nu is hij de geestelijk vader van een nieuwe burgerbeweging op internet, waar hij vooral twintigers en dertigers wil mobiliseren. Als een virus tégen grootkapitaal, maffia en mismanagement en vóór een nieuw-links en duurzaam doe-het-zelf bestuur. Door gewone mensen die wél deugen. Daarom stelt de voormalige accountant onvermoeibaar misstanden aan de kaak. Beppe Grillo werd in 2005 door Time Magazine uitgeroepen tot 'Europese held'.

Interview Beppe Grillo: Anne Branbergen
Productie: Mariska Schneider/Marie Schutgens
Research: William de Bruijn
Samenstelling: Eugene Paashuis
Eindredactie: Henneke Hagen/Jos de Putter

Geschiedenisgasten: Hans Goedkoop :: 25-8-2010

Thu, 26 Aug 2010 08:04:52 +0100

Marnix Koolhaas gaat in gesprek met respectievelijk Maarten van Rossem, Nelleke Noordervliet, Hans Goedkoop, Jolande Withuis en Ad van Liempt. Iedere gast laat een aantal door hem of haar geselecteerde fragmenten zien. De uitzending wordt besloten met de integrale vertoning van een documentaire, ook gekozen door de gast. Afl.: Geschiedenisgasten: Hans Goedkoop. Hans Goedkoop: Het is een schone dag geweest (IKON, 1994). Portret door Jos de Putter van het laatste oogstjaar van het boerenbedrijf van zijn ouders in Zeeuws-Vlaanderen. Hij won met deze film de Filmprijs van Utrecht. Presentatie: Marnix Koolhaas.

Tegenlicht :: De groene masterclass

Mon, 12 Apr 2010 22:17:32 +0100

'Es gibt gar kein Energieproblem, sondern nur falsches Energieverhalten'. (Hermann Scheer)

Olie en gas raken op. Ergens deze eeuw moet het gebeuren: de transitie naar een duurzame energievoorziening. Denemarken maakte eerder een zeer succesvolle slag met wind, Duitsland en Spanje met zon. Wat is voor Nederland de slimste strategie? Hoe organiseer je als land een succesvolle transitie naar een duurzame groene economie en samenleving?

Als afsluiting van het thema ‘De Groene Transitie’ onderzoekt Tegenlicht de opties. In samenwerking met het Ministerie van Landbouw komen op Kasteel Groeneveld in Baarn een vijftal 'bio-spelers' uit bedrijfsleven en wetenschap bijeen. Ze worden bij de les gehouden door speciale gast Hermann Scheer, de ‘Al Gore van Europa’: de man die Duitsland aan de zonne-energie hielp. Moderator is ‘interveniërend journalist’ Joris Luyendijk.

De Groene Masterclass, een anatomische les over transities, met als casus: bio-economie. Te gast op het kasteel en deelnemers aan de masterclass zijn: Paul Hamm (groene durf-investeerder), Herman van Wechem (consultant duurzaamheid, ex-Shell), Colette Alma (directeur van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie), René Venendaal (ondernemer in bio-energie) en Rudy Rabbinge (hoogleraar duurzame ontwikkeling in Wageningen).

Regie: Antoinette Grote Gansey, Olaf Oudheusden
Research: William de Bruijn, Gerko Wessel
Productie: Judith van den Berg, Marga Smit, Yvonne Roerdink
Eindredactie: Henneke Hagen/Jos de Putter

Tegenlicht :: Energy Risk

Mon, 22 Mar 2010 22:19:13 +0100

In de loop van de 21e eeuw zullen fossiele brandstoffen opraken. Zwartkijkers geven ons, gezien de explosieve groei in China en India, nog maar 25 jaar om op duurzame energie over te schakelen.

Vergroten Zullen Europa (en Nederland) wel tijdig hun transitie hebben afgerond, vóórdat olie en gas schaars en/of te duur en/of moeilijk bereikbaar worden? Zullen onze energieafhankelijke economieën nog wel gewoon door kunnen draaien? Dat zijn belangrijke vragen in een wereld waarin nieuwe machtsblokken en politieke allianties ontstaan op basis van verschillen in energiesituatie.

'Bij "energietransitie" gaat iedereen graag uit van een harmonieuze ontwikkeling', zegt Coby van der Linde, directeur van het Clingendael International Energy Programme (CIEP), 'maar als je kijkt naar de geschiedenis dan zie je dat dit soort grote veranderingen vaker met conflict gepaard gaan'.

Van der Linde ontwikkelde een toekomstscenario dat Tegenlicht voorlegde aan buitenlandse deskundigen. Samen schetsen zij een verontrustend beeld van geopolitieke conflicten die ons mogelijk te wachten staan. Met Michael Klare (o.a. 'Resource Wars' en 'Rising Powers, Shrinking Planet, the new geopoliticis of energy'), oud-admiraal William Fallon (voormalig gezagvoerder van CentCom), politiek econoom Mikhail Deliagin (Moskou), Edward Lucas ('The New Cold War'), Youssef Ibrahim (columnist en 'political risk consultant') en Ariel Cohen (senior research fellow The Heritage Foundation).

Simultaan met de uitzending wordt Collapsus, de Energy Risk conspiracy gelanceerd, een coproductie met crossmediaal produktiebedrijf Submarine: 10 personages uit verschillende delen van de wereld raken verzeild in een spannende thriller over energie. Een interactieve online ‘ervaring’ over energietransitie.

Regie: Shuchen Tan
Research: William de Bruijn/Gerko Wessel
Productie: Judith van den Berg
Eindredactie: Henneke Hagen/Jos de Putter

Tegenlicht :: Doorstart Detroit

Tue, 2 Feb 2010 21:50:13 +0100

"Wat goed is voor General Motors, is goed voor Amerika," zo luidde jarenlang het gezegde. Wat is daarvan nu de betekenis sinds GM op 1 juni 2009 failliet ging? De autogigant, ooit de parel van de Amerikaanse economie, maakte een doorstart dankzij een miljardeninjectie van de Obama regering en werd gesommeerd af te slanken tot een kleiner, meer wendbaar bedrijf. In Tegenlicht een dag uit het leven van vier inwoners van Detroit en omgeving, wiens levens op verschillende manieren verbonden zijn met General Motors.
Een pastoor van een zwarte kerk. Een jonge student autodesign. Een arbeider en vakbondsman van een autofabriek. En een politicus die eigenaar is van duizenden verlaten huizen en fabrieken. Wat betekent het faillisement van GM voor deze mensen, en voor de keuzes die zij maken in hun leven en werk? En in hoeverre is het afslanken van een reus die jarenlang teveel en te grote auto's maakte een metafoor voor het afslanken van Amerika? Een land dat na enorme industriële en economische expansie in de 20ste eeuw, nu in crisis en met torenhoge werkeloosheid is begonnen aan de 21ste eeuw.

Wordt de nieuwe Amerikaanse eeuw opnieuw een eeuw van "bigger is better"? Of leidt de crisis tot nieuwe inzichten over groei? Is crisis ook opportunity?

Regie: Kasper Verkaik
Productie: Judith van den Berg
Eindredactie: Henneke Hagen / Jos de Putter

Tegenlicht :: Exit Afghanistan

Tue, 19 Jan 2010 22:26:05 +0100

Terwijl in den Haag de discussie over de verlenging van de Nederlandse missie in Afghanistan voortduurt, trok Tegenlicht naar door Taliban gecontroleerd gebied om Afghanen zelf naar hun mening te vragen.
Al meer dan zeven jaar wordt er door een coalitie van Westerse troepen gevochten in Afghanistan. De Poolse regisseur Mariusz Pilis gaat voor Tegenlicht op bezoek bij de Afghaanse strijders en hun commandanten en luistert naar de verhalen over hun idealen en de drijfveer van het geloof. Maar bovenal krijgt hij zelf steeds de vraag wat de westerse troepen eigenlijk in dit land komen doen. Al Qaeda is al meer dan zeven jaar geleden vertrokken en wie bepaalt nu eigenlijk volgens welk principe je een land moet besturen?

Olaf Oudheusden ging tegelijkertijd voor Tegenlicht naar Ahmed Rashid, Lakhdar Brahimi en Robert Fisk, allen langdurig betrokken bij het gebied en de problemen die hier spelen. Ook zij vragen zich vertwijfeld af wat het Westen nog in Afghanistan te zoeken heeft. Richard Holbrooke, de Amerikaanse topdiplomaat die namens Obama het dossier Afghanistan in goede banen probeert te leiden, houdt een vurig pleidooi voor het handhaven van de Nederlandse troepen in Afghanistan.

Volgens Holbrooke zou het een beslissing met historische consequenties zijn als Nederland Afghanistan nu zou verlaten. De Afghaanse leiders in deze uitzending willen juist af van al die buitenlandse inmenging en de toekomst van het land naar eigen waarden vormgeven. Exit Afghanistan: Tegenlichts bijdrage aan het verhitte debat over blijven of weggaan.

Regie: Olaf Oudheusden, Mariusz Pilis
Research: Gerko Wessel
Productie: Ymke Kreiken
Eindredactie: Henneke Hagen/Jos de Putter

Tegenlicht :: 24 uur Moskou

Mon, 26 Oct 2009 23:13:14 +0100

Een dag uit het leven van Moskou. Sinds de val van de muur, twintig jaar geleden, is de stad veranderd in een bolwerk van het communisme naar een uithangbord van het kapitalisme. Niemand weet precies hoeveel mensen er wonen in Moskou, maar het zijn naar schatting 16 miljoen mensen.

Moskou telt 22 duizend miljonairs, en meer miljardairs dan New York. De stad trekt als een magneet gelukszoekers aan uit Rusland en de rest van de Sovjet-Unie. Zij proberen er met wisselend succes te overleven. Het is misschien die drang om te overleven die zorgt voor de energie die je in de stad voelt, dag en nacht, in de vrieskou en in de zomersmog.

Moskou in 24 uur, met als gids Jelle Brandt Corstius.

Regie: Jelle Brandt Corstius
Productie: Janneke van de Kerkhof
Eindredactie Jos de Putter/Doke Romeijn

Tegenlicht :: De IJsland-ervaring

Tue, 20 Oct 2009 08:37:43 +0100

Tegenlicht staat stil bij de kredietcrisis die een jaar geleden in alle hevigheid losbarstte.
Na de reconstructie van de val van Lehman Brothers nu een portret van IJsland, één jaar na de implosie van het volledige banksysteem en het bijna-failliet van de natie.
De makers hebben maar één vraag: Wat is er gebeurd? Een econoom, een filosoof, een satiricus, een jonge activist, een visser en een koffiebarhouder beantwoorden die vraag ieder op hun eigen wijze.

Tegenlicht sprak bovendien met de gerenommeerde Franse anticorruptie-expert Eva Joly, die de IJslandse regering assisteert bij een onderzoek naar corruptie in de financiële sector. Joly verzet zich tegen het Icesave-akkoord, waarmee werd besloten dat IJsland de tegoeden van spaarders in Nederland en Verenigd Koninkrijk zou moeten terugbetalen tot een bedrag van 20.887 euro per spaarder (ongeveer 3,8 miljard euro).

Voor Joly is het moreel onaanvaardbaar dat de IJslandse burgers nog jarenlang moeten afbetalen voor het wanbeleid van hun commerciële banken en roekeloze CEO’s. Daarbij komt dat de IJslandse belastingbetaler, die voor deze schuld zou moeten opdraaien, er volgens Joly voor kiest te emigreren. Op dit moment heeft reeds 20% van de werkende bevolking, het topsegment, ervoor gekozen het land te verlaten.

Verder is er een belangwekkende bijdrage van de econoom Jon Danielsson (London School of Economics). Hij keek met argusogen naar de intrede van Icesave op de buitenlandse markt. Eenieder die zich tien minuten zou hebben verdiept in de kwestie had begrepen dat Landsbanki zich op de Nederlandse markt lanceerde omdat het hopeloos op zoek was naar nieuw geld om aan uitstaande verplichtingen te kunnen voldoen, stelt Danielsson. Hij velt dan ook een hard oordeel over toezichthouder DNB: ‘Of de Nederlandsche Bank wist niet wat ze deed, of ze heeft ervoor gekozen de burger niet te waarschuwen’, concludeert de econoom.

Het bezoek van Tegenlicht aan IJsland mondt uit in een staalkaart van verwarring, en het begin van de zoektocht naar een betere toekomst. Met special guest star Toni Negri, beroemd revolutionair, hoogleraar en auteur van onder meer Empire, op bezoek in Reykjavik.

Welkom bij de IJsland-ervaring!

Samenstelling: Jos de Putter
Research: Maren Merckx, Olaf Oudheusden
Interviews: Maren Merckx, Olaf Oudheusden, Jos de Putter
Productie: Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn/Henneke Hagen

Tegenlicht :: I am Gurgaon: De nieuwe stad in India

Tue, 29 Sep 2009 09:04:04 +0100

De spiegelende gevels van Gurgaon, een voorstad van New Delhi, staan symbool voor India's ongekende economische groei. Gurgaon is begin van deze eeuw door de grootste projectontwikkelaars ter wereld gebouwd. De stad is een prototype, met de groei van de Aziatische middenklasse mogelijk honderden malen gekopieerd zal worden. Maar hoe levensvatbaar is dit prototype? Bewoners van de "gated communities" van deze geprivatiseerde stad geven inzicht in hun verlangens, hun angsten en in het nieuwe zelfvertrouwen van de Indiase middenklasse. Aan de rand van de globalisering zien we welke gevolgen de kredietcrisis en de groeiende kloof tussen rijk en arm hebben voor Gurgaon en de psyche van de Gurgaonieten.

Regie: Marije Meerman
Research: William de Bruijn, Raghu Verma
Productie: Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn
Eindredactie IABR: George Brugmans

Tegenlicht :: Grand Paris: de president en de architect

Tue, 22 Sep 2009 06:11:56 +0100

Tegenlicht volgt een jaar lang de ontwikkelingen rond het prestigieuze project ‘Grand Paris’ door de ogen van de Nederlandse architect en deelnemer Winy Maas. De Franse president Sarkozy wil niet alleen -zoals zijn voorgangers- een prestigieus gebouw in zijn naam laten bouwen, hij wil de toekomst van de hele stad Parijs vormgeven. Daarom nodigt hij in de zomer van 2008 tien vooraanstaande architecten uit om een plan te maken voor de duurzame groei van Parijs. Hoe ziet Parijs er over twintig, dertig, veertig jaar uit? Voor de Nederlandse architect en stedenbouwkundige Winy Maas van het bureau MVRDV staat er veel op het spel en is de opdracht ook een kennismaking met de nieuwe Franse politiek. Met negen andere teams, waaronder die van de Franse sterarchitecten Jean Nouvel en Christian de Portzamparc, is zijn Rotterdamse bureau geselecteerd om mee te denken over het omvormen van Parijs en zijn voorsteden tot ‘metropool van de 21ste eeuw’. Maar hoe doe je dat en hoe blijf je overeind in de maalstroom van macht, media en architectuur?

Regie: Bregtje van der Haak
Research: Marijntje Denters, Barbara Coolen, Maren Merckx
Productie: Judith van den Berg
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn
Eindredactie IABR: George Brugmans

Tegenlicht :: Amsterdam Make-over 2040

Tue, 15 Sep 2009 06:35:27 +0100

Om in de toekomst te kunnen overleven is groei onontbeerlijk. Voorwaarde voor die toekomstige groei, zeker in tijden van crisis, is een nieuw type aanjager: in de woorden van economisch geograaf Richard Florida een ‘megaregio’. Tegenover leegloop en krimp op het platteland staat gelijktijdige bevolkingsgroei in metropolen en mega-regio’s Volgens Florida zijn de megaregio’s belangrijker dan steden, belangrijker zelfs dan landen. De vraag is nu: hoe kunnen deze gebieden (blijven) groeien op een duurzame, ecologisch verantwoorde wijze, en met behoud van leefbaarheid en sociale standaarden?

In Nederland heeft momenteel alleen de hoofdstad metropolitane ambities. In december verschijnt een structuurvisie voor Amsterdam tot het jaar 2040. Werktitel: ’Amsterdam, kernstad van de metropoolregio’. Van welke regio wordt Amsterdam dan de kern? Wat betekent dit alles voor het aloude concept Randstad? En voor Rotterdam, tweede stad van Nederland?

Tegenlicht peilt de visies en de meningen, in binnen- en buitenland. Met economisch geograaf Richard Florida (Toronto), stedensocioloog Saskia Sassen (New York/London), de Amsterdamse stadsplanner Zef Hemel, de jonge activist en onderzoeker Merijn Oudenampsen, en professor in de landschapsarchitectuur Adriaan Geuze, vanouds kritisch denker over ruimtelijke ordening en planning in Nederland.

Regie/research: William de Bruijn
Research-assistentie: Willem van der Muur
Samenstelling: Jos de Putter
Produktie: Judith van den Berg
Eindredactie Tegenlicht: Jos de Putter / Doke Romeijn
Eindredactie IABR: George Brugmans

Holland Doc :: Beyond the game

Fri, 4 Sep 2009 07:01:07 +0100

Beyond the Game volgt ‘Sky’ en ‘Grubby’, twee topspelers van het computerspel Warcraft, in de aanloop naar en tijdens het Wereldkampioenschap in Seattle. Beiden zijn de idolen van een hele generatie gamers. De film toont de weg naar de top en de onsterfelijke roem in de cyberwereld. Maar ook de offers die daarvoor moeten worden gebracht.

De 19-jarige Li Xiaofeng verlaat zijn familie om in Beijing onder de naam Sky professioneel gamer te worden. Hij is een typisch Chinese speler: hard werkend en bereid om zijn leven in dienst te stellen van het verbeteren van zijn spel. Hij vindt zichzelf te langzaam en weet dat hij harder moet werken dan anderen om dit te compenseren. Minstens twaalf uur per dag oefent hij. Zijn ouders hoopten dat hij dokter zou worden. Moeder: “Hij wou niet luisteren. Soms sloeg ik hem met een stok maar hij bleef die spelletjes spelen, echt een koppig kind.” Dorpsbewoners verbazen zich inmiddels over de carrière van Sky en zijn verworven rijkdom.

Wereldkampioen Manuel ‘Grubby’ Schenkhuizen (22) toont zich een indrukwekkend rustige speler. Hij wordt beschouwd als de artiest van het spel, met een bij tijden filosofische benadering. Thuis in Nieuwegein spreekt hij in de keuken met zijn moeder over welke toernooien haalbaar zijn. Met zijn Chinese vriendin bereist hij de hele wereld. Voorwaarde voor een verblijf is wel dat hij kan beschikken over heel snel internet. ”De ping moet goed zijn.”
Na een wedstrijd evalueren ze zijn speelstijl in cybertaal, voor buitenstaanders een geheimtaal over Humans, Orcs en het opgeven van expansie om een hoofdbasis te verwoesten.

Na vele toernooien en demonstratiepartijen treffen Sky en Grubby elkaar uiteindelijk op het Wereldkampioenschap Cybergames in Seattle.

Met gebruikmaking van technieken uit de game-wereld biedt de film inzicht in deze bij de jeugd mateloos populaire industrie en in de psyche van de spelers.

Een coproductie van Dieptescherpte en HUMAN
Regie: Jos de Putter

LUX magazine :: 31-5-2009

Sun, 31 May 2009 12:04:08 +0100

Verdiepend magazine over religie, kunst, cultuur en samenleving. LUX werpt licht op onvermoede zaken en gaat op zoek naar betekenis. Uw TomTom door het religieuze en culturele landschap van de Lage Landen. Afl.: Hedendaagse calvinisten. Op 10 juli 2009 is het vijfhonderd jaar geleden dat Johannes Calvijn werd geboren. Karikaturen over de Geneefse reformator tieren welig: zo ongeveer alles wat conservatief en bekrompen is in onze samenleving wordt verbonden met zijn naam. Maar niet alles wat wij tegenwoordig onder calvinisme verstaan is op het conto van de oude Calvijn te schrijven. Cisca Dresselhuys, oud-hoofdredactrice van Opzij, Arnold Schilder, voormalig directeur van de Nederlandse Bank, Gijs van Tuyl, directeur van het Stedelijk Museum, Robert Haasnoot, schrijver en Jos de Putter, filmmaker kijken terug op hun (streng) calvinistische opvoeding. Wat is hen dierbaar, waar worstelen ze nog steeds mee en wat hebben zij van zich afgeschud? Heeft hun calvinistische inborst hen professioneel windeieren gelegd? Een openbarende vertelling over onze volksaard en mentaliteitsgeschiedenis.

Tegenlicht :: De evolutie revolutie

Mon, 11 May 2009 22:09:09 +0100

Het verbeteren van de prestaties van de mens met behulp van medicijnen of via genetische ingrepen wordt met de nodige scepsis bekeken. Bio-ethici zijn veelal de mening toegedaan dat het ingrijpen in de evolutie van de mens een riskante aangelegenheid is die met de grootst mogelijke argwaan moet worden bekeken. Het gebruik van chemische doping is alom verboden en zaken als genetische doping, reproductief klonen of ingrijpen in de kiemlijn worden door de meeste ethici als extreem onwenselijk afgedaan.

De Engelse bio-ethicus John Harris (Manchester University) neemt een geheel ander standpunt in. Hij is van mening dat het verbeteren van de mens een morele plicht is.
Om zijn standpunten te ondersteunen schreef hij het boek: Enhancing Evolution; The ethical Case for making Better People. Als we betere mensen willen en we moeten wachten op de evolutie en natuurlijke selectie, dan gaat dat duizenden jaren, zo niet 100 duizenden jaren duren – als dat al gebeurt.

De mens is deel van de evolutie, dus zijn technische kennis ook. Met die technische kennis kan hij de mens snel verbeteren. Net als we preventie, vaccinatie, medicatie en educatie belangrijk vinden om de mens beter te laten functioneren, zo is het ook onze morele plicht om de mens te verbeteren waar dat kan.

Regie: Rob van Hattum
Productie: Judith van den Berg
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn

Tegenlicht :: Lockerbie revisited

Tue, 28 Apr 2009 08:12:51 +0100

De Libische man die veroordeeld is voor de aanslag boven Lockerbie in 1988 waarbij 259 inzittenden omkwamen, krijgt een hoger beroep omdat er zou zijn gerommeld met bewijsmateriaal. De heropening van deze rechtszaak gaat echter verder dan de eventuele onschuld van de Libiër. Het gaat over hoe de FBI, de CIA en Schotse politie hebben samengewerkt om de grootste terreurzaak ooit in Europa op te lossen. Is alles wel even correct verlopen? Gideon Levy deed onderzoek voor Tegenlicht en kwam tot de conclusie dat er wel hele goede redenen zijn om de zaak te heropenen.
Een Schotse onafhankelijke onderzoekscommissie heeft na een onderzoek van bijna vier jaar geconcludeerd dat er mogelijk is geknoeid met bewijsmateriaal en heeft de zaak terugverwezen naar de rechtszaal.
De Lockerbiezaak is, net zoals de moord op president Kennedy, de dood van prinses Diana en de aanslag op de Twin Towers, omgeven door complottheorieën, politieke intriges en geheimen. Op 27 april zal de Libiër Abdel Bassed Al Megrahi, die is veroordeeld voor de aanslag boven Lockerbie, een tweede hoger beroep krijgen. De man heeft zelf altijd beweerd onschuldig te zijn.

Hiermee begint een nieuw hoofdstuk in de nu al meer dan twintig jaar durende Lockerbie ‘saga’. Die begon op 21 december 1988, toen boven het Schotse slaapstadje Lockerbie een Pan Am vliegtuig werd opgeblazen. Hierbij kwamen 270 mensen om het leven. De eerste rechtszaak, die destijds in Nederland werd gehouden, maar die plaatsvond onder Schots recht, was van een enorme omvang, evenals het onderzoek.

Regisseur Gideon Levy maakte in 2005 een film voor Tegenlicht over de nabestaanden van de Lockerbie-ramp. Sindsdien laat deze zaak hem niet meer los. Dat komt vooral door de Schotse onderzoeksjournalist Ian Ferguson, die de zaak al jaren op de voet volgt. Ferguson is ervan overtuigd dat er met bewijsmateriaal is geknoeid, maar het sluitende bewijs hiervoor heeft hij nog niet in handen. Gegrepen door Fergusons verhalen, probeert Levy opnieuw helderheid te krijgen in deze zaak en duikt in de wereld van de internationale terreurbestrijding. Al snel bevindt hij zich in een surrealistische situatie waarin de belangrijkste betrokken onderzoekers van de FBI, de Schotse politie en de CIA elkaar tegenspreken. Levy begint steeds meer te geloven dat er van alles is misgegaan in het onderzoek naar de aanslag. Regisseur Gideon Levy ging voor Tegenlicht op onderzoek uit en komt tot de conclusie dat er meerdere goede redenen zijn om deze zaak nog eens tegen het licht te houden.

Uitzending 27 april 2009
Regie: Gideon Levy
Productie: Ymke Kreiken
Eindredactie: Jos de Putter/Doke Romeijn/Henneke Hagen

Tegenlicht :: De ongekroonde koning van Amsterdam-West

Tue, 21 Apr 2009 07:15:45 +0100

De nieuwe, interculturele, samenlevingen hebben alleen kans van slagen als de illusie van vreedzame co-existentie overgaat in een pijnlijke dialoog. Gedreven door een heilig vuur zijn mensen overal naarstig op zoek naar de waarheid en de weg
De ongekroonde koning van Amsterdam- West

Saïd Bensellam (37) heeft in de zeventien jaar dat hij als portier in het Amsterdamse nachtleven heeft gewerkt een reputatie opgebouwd. Als stuurloos Marokkaans straatjochie uit Bos en Lommer werd hij als 14-jarige opgenomen in de kickboksschool van tante Hennie en ome Jan van den Vathorst. In ruil voor wat klusjes en schoonmaakwerk in de sportschool mocht hij trainen.

Hun zoon en toenmalig wereldkampioen kickboksen Rik van den Vathorst nam Saïd onder zijn hoede en bezorgde hem zijn eerste baantje als portier. Said was toen net 17. Al snel vestigde hij zijn naam als een onverschrokken, harde maar bovenal rechtvaardige en niet corrumpeerbare portier. Het waren deze eigenschappen en zijn imposante fysiek die hem overeind hielden in het ruige Amsterdamse nachtleven. Regelmatig heeft hij bij schietpartijen tussen gangsters moeten ingrijpen, of iemand een vuurwapen afhandig moeten maken.

Inmiddels heeft hij zijn portiersleven al enkele jaren achter zich gelaten. Zijn ervaring en gezag gebruikt hij tegenwoordig om de vele problemen die er in Bos en Lommer zijn op te lossen. Met name de harde kern van de probleemjeugd in Bos en Lommer, net als hij veelal van Marokkaanse afkomst, luistert wel naar Saïd, waar overige welzijnsinstellingen, politie en justitie geen vat op hen hebben.
Dit is niet ongemerkt gebleven. Zo werd Saïd in 2007 uitgeroepen tot Amsterdammer van het jaar. In minder dan vijf jaar tijd heeft hij vanuit niets een organisatie opgebouwd die op succesvolle wijze de Marokkaanse jongerenproblematiek aanpakt.

Maar zijn onorthodoxe manier van werken en handelen wordt met argusogen gevolgd door de gevestigde welzijnsorde. Die zien hoe hij zaken gedaan krijgt, daar waar zij in tekortschieten en ook nog voor een schijntje van de financiële middelen die zij krijgen. Ook voor de lokale politiek is Saïd een ongeleid projectiel. Als ongediplomeerde jongen van de straat, die zijn middelbare school niet heeft afgemaakt, weet men niet goed wat men met hem aan moet. Hij is autonoom en danst naar niemands pijpen. Soms lijkt het wel of ze eerder zijn macht in de wijk willen beteugelen dan dat ze hem als constructieve partner beschouwen in het aanpakken van de problemen in de wijk. En die zijn er. Recent heeft de overheid uit radeloosheid nog maar weer eens veertig miljoen uitgetrokken voor de Marokkaanse probleemjeugd. En onlangs is uit een gelekt rapport van VROM gebleken dat de Kolenkitbuurt in Bos en Lommer op de lijst van Vogelaarwijken als meest problematische buurt staat genoteerd.

Tegenlicht laat zien hoe een Marokkaans straatschoffie heeft kunnen uitgroeien tot de ongekroonde koning van Bos en Lommer. Van dichtbij zien we hoe Saïd te werk gaat, wat hem drijft en wat zijn manier van werken zo succesvol maakt. Tegelijkertijd zien we ook de eenzame strijd die hij moet leveren tegen de gevestigde orde en de persoonlijke tol die hij hiervoor moet betalen.

Uitzending: 20 april 2009
Regie :Nordin Lasfar
Productie: Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Jos de Putter/Henneke Hagen

Tegenlicht :: Advocaat van de duivel

Tue, 7 Apr 2009 07:47:48 +0100

De nieuwe, interculturele, samenlevingen hebben alleen kans van slagen als de illusie van vreedzame co-existentie overgaat in een pijnlijke dialoog. Gedreven door een heilig vuur zijn mensen overal naarstig op zoek naar de waarheid en de weg.
In Egypte liggen de wortels van de radicale Islam. De ideoloog van Al Qaeda, Ayman al-Zawahiri, is een Egyptenaar.
Evenals de belangrijkste denker van de islamistische ideologie, Sayyid Qutb. Waarom is Egypte de bakermat van het islamisme, wat is de verbinding met de aanslagen van 11 september? En op welke manier zou deze vorm van politieke islam aangepakt kunnen worden?

Na de moord op de Egyptische president Anwar Sadat in 1981 werden tientallen leden van extremistische groeperingen opgepakt. Één van hen was Ayman al-Zawahiri. In de gevangenis zette hij zich in voor een medegevangene die onder erbarmelijke omstandigheden werd vastgehouden. Dit was Montasser al-Zayat. Ze zouden vrienden worden door hun gezamenlijke strijd voor een islamitisch bestuurd Egypte. Maar waar al-Zayat de vreedzame weg op ging radicaliseerde al-Zawahiri meer en meer. En hoewel ze elkaar in het openbaar bekritiseerden, bleef het wederzijds respect overeind. Al-Zayat geldt als een expert als het gaat om Al Qaeda. Veel Arabische televisiezenders wenden zich tot hem als er een boodschap van Bin Laden of al-Zawahiri naar buiten komt. Hij begrijpt hoe de decennialange onderdrukking van religieuze groeperingen in Egypte heeft geleid tot toenemend verzet en internationalisering, hetgeen uiteindelijke culmineerde in de aanslagen van 11 september.

We volgen Montasser al-Zayat privé en tijdens zijn werk. De meeste cliënten zijn islamisten en zitten ofwel gevangen of zijn vrij na een lange gevangenisstraf. Één van hen is de imam Abu Omar, die hij regelmatig bezoekt in Alexandrië. Omar werd in 2003 door de CIA ontvoerd en naar Cairo gebracht. Daar werd hij tien maanden gemarteld, zonder resultaat, want Omar bleek geen banden met extremisten te hebben. Als gevolg van de martelingen heeft hij slecht functionerende nieren en is hij fysiek getekend. Montasser al-Zayat klaagde in deze zaak 26 agenten van de CIA aan en vroeg 20 miljoen dollar aan schadevergoeding. De zaak loopt nog steeds. Op het kantoor van al-Zayat komen verschillende clienten onder wie de zoon van Omar Abdel Rahman, ' de blinde sjeik'. Rahman is een ikoon voor veel islamisten en het feit dat hij gevangen zit in Amerika is hen dan ook een doorn in het oog. Hij is oud en ziek en zijn zoon hoopt hem weer naar Egypte te krijgen zodat zijn familie hem kan bezoeken.

Met Montasser al-Zayat analyseren we het geweld van de politieke islam en volgen we hem op zijn zoektocht naar mogelijkheden om dit geweld op een vreedzame manier te stoppen.

Regie: Alexander Oey
Productie: Janneke van de Kerkhof
eindredactie: Jos de Putter/ Henneke Hagen

Tegenlicht :: Hoogvliegen in laagland

Tue, 24 Mar 2009 07:47:27 +0100

Rob Wijnberg in gesprek met Frank Furedi, Brits socioloog en auteur van o.a. het spraakmakende boek Where have all the intellectuals gone?, Robbert Dijkgraaf, hoogleraar wis- en natuurkunde en president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, en John Moravec, werkzaam aan de Universiteit van Minnesota en auteur van A New Paradigm of knowledge production in higher education.

In deze laatste uitzending rond het thema “Excellence” gaan wij met een aantal experts op zoek naar antwoorden op de meest prangende vragen met betrekking tot onderwijs. Wat is er nodig voor een betere talentontwikkeling in Nederland en hoe kan dat samen gaan met meer diversiteit?

Met Frank Furedi analyseren we in bredere zin zijn maatschappijkritiek dat streven naar waarheid, het stellen van intellectuele en morele normen en het uitdagen van mensen (versus ‘gewoon gelukkig zijn zoals het is’) uit de gratie is geraakt. Vervolgens spitst zijn analyse zich toe op het onderwijs en wat daar volgens hem mee mis is. Maar Furedi is vooral interessant omdat zijn kritiek vooral ook een totale kritiek op de postmoderniteit is: slachtoffercultuur, anti-intellectualisme, kinderen niet durven uitdagen.

Robbert Dijkgraaf wijt een belangrijk deel van de problemen van het Nederlandse onderwijs aan het conservatisme van de academische en bestuurlijke elite in Nederland. Hoe bereiken we dat het Nederlandse hoger onderwijs een afspiegeling wordt van de samenleving en niet langer een witte aangelegenheid is? In Nederland lijkt het vocabulaire en de wil om hierin verandering te brengen te ontbreken. De algemene opvatting is dat, als je niet doordringt tot het hoger onderwijs, je gewoon niet goed genoeg bent. Wat zijn de gevolgen? Het Amsterdam University College mag geen prestigieus “white college” worden in een halfzwarte stad. Wat moet er dan volgens Dijkgraaf anders?

Met John Moravec gooien we alles over een andere boeg. Furedi en Dijkgraaf zijn namelijk, zo zou je kunnen zeggen, hopeloos ouderwets in hun systeemdenken: het onderwijs gaat al lang niet meer om het vergaren van kennis of het verwerven van macht. Macht is immers steeds meer gefragmenteerd: ieder zijn eigen waarheid/Google/Wikipedia. Is een elite dan nog wel nodig? Waarom excelleren als je alles al hebt? Waarom kennis vergaren als alles open source is? De postmoderne mens - en dus ook de jongere - heeft talloze identiteiten; waarom zou het onderwijs ze in een keurslijf moeten duwen?

De interviews worden gedaan door Rob Wijnberg, schrijver, gespreksleider en journalist bij NRC Next. De hoofdvraag die aan de interviews ten grondslag ligt is steeds de volgende: Waar is onderwijs eigenlijk voor bedoeld?
Om kinderen:
- zo hoog mogelijk te laten presteren (economisch)
- zo gelukkig mogelijk te laten worden (persoonlijk)
- zoveel mogelijk aan de samenleving te laten bijdragen (burgerschap)

Uitzending 23 maart 2009
Rob Wijnberg
Productie: Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Jos de Putter, Henneke Hagen

DWDD :: 19-3-2009

Fri, 20 Mar 2009 07:01:23 +0100

De gasten van donderdag 19 maart zijn Rita Verdonk, Jos de Putter, Manuel ‘Grubby’ Schenkhuizen, Pierre Wind, Vic van de Reijt en Dandy Dave. Muziek is er van Drive like Maria en Yvon Jaspers is tafeldame van Matthijs van Nieuwkerk.

Yvon Jaspers
Yvon Jaspers is tv-presentatrice van onder meer de kijkcijferhit 'Boer zoekt vrouw'. Op 25 februari 2009 maakte ze haar debuut als tafeldame in De Wereld Draait Door. In het verleden presenteerde de Brabantse voor 'Het Klokhuis' en 'Wonderen Bestaan' en speelde ze in 'Rozengeur en Wodka Lime'. Ook was ze de mol in 'Wie is...de Mol?' in 2005. Het derde seizoen van 'Over mijn lijk' van BNN...

Rita Verdonk
‘Trots op Nederland’ doet het slecht in de peilingen. Waar de beweging van Rita Verdonk in april 2008 nog kon rekenen op 26 Tweede Kamerzetels, houdt de partij er nu nog slechts één over. Vanavond vertelt Rita, die nog altijd de eerste vrouwelijke minister-president wil worden, hoe dit kan én wat ze eraan gaat doen.

Jos de Putter
Regisseur Jos de Putter maakte onder meer de documentaires ‘Het is een schone dag geweest’ en ‘Nagasaki stories’. Vanaf vandaag is ‘Beyond the game’ in de bioscoop te zien, een portret over een aantal topspelers van het populaire computerspel ‘Warcraft III’.

Manuel 'Grubby' Schenkhuizen
Manuel Schenkhuizen, één van de spelers die wordt gevolgd, is een idool voor de tien miljoen gamers die ‘Warcraft III’ spelen. Onder zijn gamernaam ‘Grubby’ werd Manuel wereldkampioen cybergames in 2004 én 2008. Vanavond vertelt hij over de topsport die gamen tegenwoordig is.

Pierre Wind
Topkok Pierre Wind is vanavond, samen met Vic van de Reijt en Dandy Dave, te gast om te praten over de terugkeer van de vinyl langspeelplaten.

Vic van de Reijt
Vic van de Reijt is een verwoed verzamelaar van singletjes en werd door het Parool benaderd om de beste honderd Nederlandse singles op een rij te zetten. Zo gezegd zo gedaan:

Dandy Dave
Dandy Dave wordt gezien als 's werelds grootste verzamelaar van bizarre en obscure muzieksingletjes.

Tegenlicht :: Oxford in Zeeland

Tue, 17 Mar 2009 07:34:12 +0100

In het middelbaar onderwijs kenmerkt het Nieuwe Leren zich door een minimum aan klassikaal onderwijs en een grote mate van zelfwerkzaamheid. Aan de Universiteit is het de standaard methode. Maar sinds de oprichting van het University College Utrecht door prof. Hans Adriaansens, blijkt een heel andere manier van studeren effectief. Hij zette in een leeromgeving van maximaal zeshonderd studenten, die samen werken en wonen op een campus, een nieuwe standaard voor effectief hoger onderwijs; negentig procent studeert na drie jaar af als bachelor in science and arts, een percentage dat op andere Nederlandse universiteiten op twintig procent ligt. Het organisatiemodel van het University College is overgenomen uit het buitenland. Zo bestaat Oxford University bijvoorbeeld uit 39 Colleges, eenheden van ongeveer zeshonderd studenten.

In 2004 opende Adriaansens in het oude Middelburgse Stadhuis de Roosevelt Academy. Volgens hetzelfde recept als de University College in Utrecht. Een kleine groep zeer gemotiveerde studenten uit alle delen van de wereld (55 nationaliteiten) werkt intensief samen aan een gevarieerd programma van liberal arts and sciences. Ook hier studeert negentig procent af in drie jaar en vindt zijn weg naar masteropleidingen aan topuniversiteiten over hele wereld. Adriaansens gelooft in opleidingen zoals de Roosevelt Academy die biedt, waarin de student gaande zijn studie zijn hoofdvak selecteert: een trechtermodel. Zijn studenten waaieren uit naar Masters in uiteenlopende gebieden als literatuur, medicijnen, biomedische wetenschappen, economie en wiskunde.

Een aanbevelingsbrief, een VWO diploma met een goede cijferlijst en de wil om hard te werken, dat is nodig om de Dean van de Roosevelt Academy te doen besluiten een nieuwe student aan te nemen. Adriaansens: “Een week heeft 168 uur, dat is drie keer 56. 56 uur slapen, 56 uur aan je programma werken en 56 uur voor je eigen ontwikkeling. Selectiecriterium is: wil je even hard werken als wij.”

In Tegenlicht volgen we enkele net aangenomen studenten in de eerste maanden van hun studie. Twee van hen voelen zich direct als een vis in het water: actieve colleges, de eerste toetsen al in de tweede collegeweek, docenten die er als coaches bovenop zitten, studeren en wonen op een Middelburgse campus. Voor een derde student blijkt deze vorm van studeren uiteindelijk minder te werken: ze haakt uiteindelijk af. Maar dan is wel alles in het werk gesteld om haar binnenboord te houden.

Hoe werkt het University College? Is het echt een rijkeluiscrèche, zoals minister Plasterk ooit zei? Of is het de universitaire onderwijsvorm van de toekomst? Onderwijsvernieuwing door het toepassen van eeuwenoude wetmatigheden, ingewikkelder is het niet. Hans Adriaansens: “De kern is organisatie. Er wordt vaak gesproken over universiteiten die op zoek moeten naar excellente studenten. Dat vind ik een verkeerde voorstelling van zaken. Excelleren is een werkwoord, dat betekent dat je als onderwijsinstituut moet zorgen voor een context waarin studenten kunnen uitblinken. Met een zes-en-een-half gemiddeld op het VWO de sterren van de hemel studeren, dat moet mogelijk zijn”.

Uitzending 16 maart 2009
Regie: Eugene Paashuis
Research: Henneke Hagen
Productie: Judith van den Berg
Eindredactie: Jos de Putter, Henneke Hagen

Tegenlicht :: Groep acht

Tue, 3 Mar 2009 08:15:07 +0100

De eerste aflevering van het thema Excellence is een observerende uitzending over Groep Acht van de openbare basisschool Oscar Carré in het Amsterdamse stadsdeel de Pijp. Een gemengde school waar verschillen een gegeven zijn en ieder kind als vanzelfsprekend wordt voorbereid op een toekomst als wereldburger. Kunst en cultuur worden daarbij ingezet als middel: onderwijs met hoofd, hart en handen.
Nederland kent, met name in de grote steden, steeds meer ‘zwarte’ en ‘witte’ scholen en steekt in dit opzicht schril af bij de rest van Europa. De segregatie ontstaat omdat ‘witte’ ouders hun kinderen van school halen als er meer allochtone kinderen op komen. Of een school ‘te zwart’ vinden om hun kind er aan te melden. Beleid om daar iets aan te doen heeft keer op keer gefaald. Het beeld is dat allochtone kinderen het nivo van een 'witte' school omlaag halen en dat beeld is onwrikbaar.

Maar wat is nu eigenlijk de realiteit? Tegenlicht keek rond in een klas waar 27 zeer verschillende kinderen van elf nationaliteiten zich voorbereiden op de stap naar het voortgezet onderwijs. Welke rol spelen cultuurverschillen in de praktijk? Hoe gaan de kinderen met elkaar om? En leren ze wel voldoende?

De Oscar Carré school stelt de sociaal-emotionele ontwikkeling van ieder kind voorop en besteedt veel tijd aan gedrag. "Ik denk dat je in deze wereld, in een stad als Amsterdam, moet leren hoe je met elkaar omgaat," zegt juf Lieke. "Je moet leren wat er in de wereld te koop is, verder kijken dan je neus lang is. Niet alleen maar blijven hangen bij bestaande beelden, maar kijken hoe het echt in elkaar zit."

Regie: Bregtje van der Haak
Research: Henneke Hagen
Produktie: Judith van den Berg
Eindredactie: Jos de Putter, Henneke Hagen

Tegenlicht :: The World’s Next Supermodel

Mon, 23 Feb 2009 23:10:27 +0100

Het is niet meer genoeg het Amerikaanse neoliberale kapitalisme dood te verklaren. Wat gaat er in de loop van de 21e eeuw voor in de plaats komen? Is er zoiets als een ‘crisisproof’ economisch model? Komt er een nieuwe economische orde, en is die nog wel mondiaal? Wat wordt de ideale relatie tussen markt en overheid? Kan het geldende paradigma (de vrije markt schept vanzelf evenwicht en welvaart voor iedereen) de prullenmand in, en wat wordt dan het nieuwe? Welke regio van onze multipolaire wereld heeft het meest toekomstbestendige model?

Vanavond om 20:55 op Ned 2 sluit Tegenlicht de themareeks DE TOEKOMST af met een heuse modellenwedstrijd! Wat wordt het nieuwe ’supermodel’ voor de wereldeconomie?

In de wereld van 2009 kun je deze fundamentele vragen niet meer alleen aan westerlingen stellen. Tegenlicht nodigde van over de hele wereld prominente experts in hun vakgebied uit om mee te denken, en selecteerde vooral op nieuwe ideeën en een heldere toekomstvisie.

Drie promotors pleiten voor drie economische modellen. Kishore Mahbubani verkondigt zijn geloof in het Azië-model. Wouter Bos bepleit de superieure waarden van het Europese model. En de Braziliaanse econoom Marcelo Neri looft de succes story van zîjn land.

Tegenlicht legt de pleidooien vervolgens voor aan drie ‘juryleden’: macro-econoom Willem Buiter van de London School of Economics, de jonge analist van de geopolitiek Parag Khanna (New America Foundation) en Amy Chua, globaliseringsexpert aan Yale University.

Hoe verdragen de modellen hun kritische commentaar? Welke aspecten verdienen een schoonheidsprijs en waar moet nog aan gewerkt worden? Voor welk model zien de juryleden een glansrol in de toekomst weggelegd?

Regie: IJsbrand van Veelen
Research: William de Bruijn, Gerko Wessel
Produktie: Judith van den Berg
Eindredactie: Jos de Putter, Henneke Hagen

Tegenlicht :: De Chicago sessies

Tue, 17 Feb 2009 07:01:12 +0100

De Chicago sessies: de kredietcrisis, markt en moraal.

Chicago, niet alleen Obama-stad maar ook de wieg van het vrijemarktfundamentalisme van Milton Friedman en zijn neoliberale Chicago School. Zijn erfenis staat nu meer dan ooit ter discussie, niet in de laatste plaats aangezwengeld door de activistische schrijfster Naomi Klein, die afgelopen oktober tijdens een lezing fel van leer trok tegen de oprichting van een naar Milton Friedman genoemd instituut in Chicago.

Ook de vermaarde filosofe Martha Nussbaum geeft les aan de University of Chicago. Met Nussbaums slimste studenten nemen we deel aan drie sessies die dieper ingaan op de humanitaire en ethische consequenties van de kredietcrisis.

Terwijl Amerikaanse burgers huis, baan en pensioen dreigen te verliezen, strijken CEO's nog steeds miljoenenbonussen op en worden banken met miljarden overheidssteun overeind gehouden. Hoewel hiermee in de meeste gevallen geen enkele regel of wet wordt overtreden, lijkt toch sprake van onrecht. Vertegenwoordigt het recht eigenlijk wel ons gevoel van rechtvaardigheid?

Aan de hand van concrete voorbeelden gaat Martha Nussbaum dieper in op de vraag of ons huidige juridische stelsel de burger voldoende bescherming biedt tegen de destructieve kracht van het financiële systeem zoals deze nu in volle omvang zichtbaar wordt. Samen met haar studenten werpt Nussbaum een licht op de ethische principes die ten grondslag liggen aan het huidige stelsel en verkent zij alternatieven die meer bescherming zouden kunnen bieden.

Regie: Marije Meerman
Research: Marijntje Denters, Gerko Wessel
Produktie: Nicoline Tania, Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Doke Romeijn, Jos de Putter, Henneke Hagen

Tegenlicht :: Singapore Inc.

Tue, 10 Feb 2009 07:01:03 +0100

Als niet-Westerse economieën wereldwijd steeds meer gewicht in de schaal gaan leggen, welk economisch model zouden zij dan mogelijk in de toekomst kunnen gaan opleggen aan óns? Tegenlicht laat zich voor- en bijlichten in Singapore, volgens sommigen het meest succesvolle economisch model ter wereld.
Singapore, het stadsstaatje in Zuid-Oost Azië, was 40 jaar geleden niet veel meer dan een moeras. Het had geen grondstoffen, geen achterland en een laag opgeleide beroepsbevolking. Nu is het één van de meest succesvolle economieën in Azië met een staatsfonds (Temasek) dat vele miljarden bezit en een per capita inkomen dat hoger is dan dat in Nederland: omstreeks 48.000 dollar tegen ongeveer 37.000 dollar. Het economisch model is zo'n succesformule, dat zelfs de Chinese leider Deng Xiao-Ping in 1978 Singapore bezocht om van dit model te leren, met alle gevolgen van dien.

Wat is het geheim achter het Singapore-model? Tegenlicht maakt een verkenning aan de hand van een aantal ontmoetingen met politieke en businessleaders, waaronder de grondlegger van het moderne Singapore, oud-premier Lee Kuan Yew (premier tussen 1959 en 1990), de politicoloog en Azië-kenner Kishore Mahbubani (van de Lee Kuan Yew School for Public Policy), de inmiddels in Singapore woonachtige Amerikaanse superinvesteerder Jim Rogers en oud-topman van AkzoNobel Kees van Lede.

Hoe verklaren zij het succes van het Singapore-model en gaat dit model aan Azië en uiteindelijk aan de rest van de wereld de weg naar een toekomstbestendige economie wijzen?

Regie: Shuchen Tan
Research: William de Bruijn
Produktie: Judith van den Berg, Nellie Kamer
Eindredactie: Doke Romeijn, Jos de Putter, Henneke Hagen

Themaleader 'Toekomst': Persijn Broersen & Margit Lukács
Muziek themaleader: Coparck

Tegenlicht :: De strijd van Stroink

Tue, 3 Feb 2009 08:10:59 +0100

Rudy Stroink (1955) is oprichter en grootaandeelhouder van TCN, een grote innovatieve en maatschappelijk betrokken projectontwikkelaar, ondermeer bekend als de eigenaar van het Mediapark in Hilversum.
In de traditionele, hierarchische en zeer gesloten vastgoedwereld neemt TCN een bijzonder plek in. Stroink beschouwt TCN als een familie en in de statuten van het bedrijf staat dat iedereen in die familie recht heeft op geluk en ontwikkeling. Hij gelooft heilig in de kracht van het collectief. Die vrije bedrijfsvoering en de platte structuur leverde tot een jaar geleden een onstuimige groei op. Met grote winsten.

En toen begon de kredietcrisis. Vanaf dat moment (april 2008) loopt de camera met Stroink mee en zien we hoe alles waar hij in gelooft zwaar op de proef wordt gesteld. Zijn familie, zijn idealen, en zijn vertrouwen. Als in een waar koningsdrama zien we hoe het collectief kraakt en piept en vertrouwt de Koning ons zijn macht en onmacht in persoonlijke videoboodschappen toe. Het levert een bijzondere en zeer open kijk op in de harde vastgoed- en financiele wereld tijdens gedurende het afgelopen jaar.

Regie: Kees Brouwer
Research: Gijs Meyer Swantee
Productie: Judith van den Berg
Eindredactie: Doke Romeijn, Jos de Putter, Henneke Hagen

Themaleader: Persijn Broersen & Margit Lukács
Muziek themaleader: Coparck

Tegenlicht :: De Stem van Generatie Obama

Tue, 27 Jan 2009 08:10:43 +0100

Wat maakt een politieke toespraak historisch? Hoe kan een president zich via woorden onsterfelijk maken? En welke invloed had zijn retoriek op de massale jongerenbeweging die Barack Obama hielp om president te worden? Achter de historische speeches van Barack Obama schuilt een piepjonge speechschrijver.
Tijdens de verkiezingen schreef Jon Favreau de toespraken waarmee Obama als totale nieuwkomer de harten van miljoenen Amerikaanse kiezers wist te veroveren. Jon is net zevenentwintig en nu al benoemd tot hoofd speechschrijver van Obama in het Witte Huis. Hij wordt daarmee het jongste lid van president Obama's inner circle in de West Wing. Wie is Jon Favreau? Waar komt hij vandaan? Wat bracht hem zó snel, zó dicht bij het hart van de Amerikaanse politieke macht?

Filmmaker Kasper Verkaik maakte voor Tegenlicht een profiel van 'Generatie Obama' en Obama's speechschrijver Jon Favreau. Welke boodschap hoort een nieuwe generatie Amerikaanse jongeren in Obama’s toespraken? Is Favreau de spreekbuis van deze generatie? En hoe kijken zijn generatiegenoten tegen hem aan? Tegenlicht filmde de laatste dagen vóór Election Day op een Obama campagnekantoortje van een zwarte universiteit in Virginia. Jonge Obama vrijwilligers, waaronder de landelijke studentenleider van Obama, vertellen welke inspiratie zij vonden in de toespraken. Met Jon Favreaus docenten uit zijn studententijd, een professor in retorica, een generatiesocioloog en de vermaarde Kennedy-speechschrijver Ted Sorensen duikt Tegenlicht in de semiotiek van de Obama toespraken. Een nieuwe generatie Amerikaanse jongeren eigent zich via Obama de 21e eeuw toe, met nieuw elan, optimisme, harmonie en engagement.

Regie: Kasper Verkaik
Research-ondersteuning: William de Bruijn
Produktie: Nellie Kamer, Nicoline Tania, Janneke van de Kerkhof
Eindredactie: Doke Romeijn, Jos de Putter, Henneke Hagen
Themaleader: Persijn Broersen & Margit Lukács
Muziek themaleader: Coparck