TVblik dossier Fons Elders

Durf te denken :: Karl Popper

Sat, 12 Nov 2011 17:22:08 +0100

Hebben wij de ruimte om te leren van onze fouten? Volgens de Oostenrijks-Britse filosoof Karl Popper wel. Sterker: het is een vereiste voor leven in vrijheid. Het is geen schande om van mening te veranderen. Dan wordt je feilbaarheid je kracht. Er komt beweging en je weet: het zou beter kunnen.
Volgens filosoof Fons Elders, die ooit Karl Popper interviewde, is dit een 'fantastisch educatief principe'. Hij vertelt in deze aflevering waarom Popper hem fascineert en wat we anno 2011 aan deze opvatting hebben.
Cruciale experimenten
Als tiener loopt Karl Popper opgewonden door het Wenen van 1919. De voorspelling van Einstein dat licht afbuigt, is door een experiment bevestigd. Tijdens een lezing van Einstein raakt Popper nog enthousiaster. Hier is een wetenschapper aan het woord die bereid is zijn theorie te onderwerpen aan cruciale experimenten en zo nodig te verwerpen.

De jonge Oostenrijker is dan nog een overtuigd communist, maar breekt daar resoluut mee als de communistische partijtop arbeiders aanzet tot het bestormen van een politiebureau waar enkele kameraden gevangen zitten. De politie opent het vuur en twaalf mensen sterven. Popper vindt dat de partijtop verantwoordelijk is; je kunt niet zo maar levens opofferen voor een hoger doel.

Verwerping is vooruitgang
Beide momenten zijn beslissend voor het latere denken van Popper. In zijn filosofie speelt de mogelijkheid van falsificatie een allesbepalende rol. Ideeën, wetten of theorieën moeten altijd openstaan voor kritiek, ook als dat betekent dat ze worden verworpen. Sterker nog: verwerping, en niet bevestiging is vooruitgang.

Dat geldt voor zowel wetenschap als politiek. Communisme vergoelijkt geweld en onderdrukking door te verwijzen naar een einddoel. Popper verzet zich hevig tegen historicisme – de idee dat de geschiedenis zich voltrekt volgens een ijzeren logica.

Open samenleving
In de jaren dertig ziet Popper hoe Europa buigt voor fascisme. De Anschluss van Oostenrijk bij Nazi-Duitsland noopt hem te vluchten naar Nieuw-Zeeland; hij is van joodse afkomst.

Hij is inmiddels een bekend wetenschapsfilosoof, maar de politieke gebeurtenissen brengen hem ertoe een pleidooi te schrijven voor de open samenleving en vrijheid van denken en spreken. 'The open society and its enemies' is één van de belangrijkste politieke werken van de twintigste eeuw.

Optimisme als plicht
Poppers idee van falsificatie oogt pessimistisch: kunnen we dan niets ooit zeker weten? In een lezing aan het einde van zijn leven zegt hij juist het tegenovergestelde. Omdat de toekomst open is, zijn wij zelf degenen die beslissen hoe ze eruit gaat zien. Daarom is optimisme een plicht.

NioScoop :: Behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden

Thu, 26 Jun 2008 06:04:13 +0100

Vandaag een gesprek tussen filosoof Fons Elders en Noam Chomsky over zijn wereldbeeld. Een gesprek over mensenrechten, en de imperialistische politiek van de VS: 9/11, de oorlog tegen terreur, Israël-Palestina, zionisme-anti-zionisme, en Chomsky's visie op mens en maatschappij. Chomsky: 'Niet ik ben veranderd, het zionisme is veranderd.'

NioScoop :: Uitzending NIO

Mon, 7 Jan 2008 22:30:13 +0100

Mogen moslims wel of geen organen doneren?
Op het symposium Islam en orgaandonatie in Nederland discussieerden ruim honderd imams en belangstellenden van verschillende moskeeorganisaties over orgaan- en weefseldonatie in relatie tot de islam. Volgens de aanwezigen mogen moslims organen ontvangen en doneren. NIO was aanwezig op het symposium en volgde Mekki Elmorabit die drie keer per week naar het ziekenhuis moet voor een nierdialyse. Hij legt uit wat het voor hem zou betekenen als er een nieuwe nier voor hem gevonden zou worden.

United Smile
De jongerenorganisatie United Smile wil positieve verandering in de Nederlandse samenleving. Ward Schepman, directeur van United Smile, legt uit waar United Smile voor staat. NIO volgde de rappers Akkefietje & Otto de Rocker in Rotterdam tijdens het uitdragen van hun boodschap om de positieve aspecten van verschillende culturen te benadrukken met hun rap Respect is tijdloos.

Het beeld van de islam in de media
Vrijdag 27 januari vond aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht een debat plaats over het beeld van de islam in de media. Wat is de rol van de diverse Nederlandse media in de beeldvorming over de islam? NIO sprak na afloop van het debat met drie van de deelnemers. Fons Elders, filosoof en emeritus hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek, Mohammed Benzakour, publicist en auteur van onder andere Osama's grot: Allah, Holland & ik en Kees Boonman, hoofdredacteur van KRO-Netwerk.

Overeenkomsten en verschillen bijbel en koran
De profeet Mohammed ziet zichzelf staan in de profetische traditie die met Abraham begint en ook Mozes en Jezus omvat. Jodendom, christendom en islam zijn op deze manier nauw verbonden geraakt. Emeritus-hoogleraar Anton Wessels is islamoloog, predikant en auteur van onder meer Islam verhalenderwijs en Gelukkig in de Akbarstraat dat binnenkort in het Engels uitkomt onder de titel Muslims and the West. Can They be Integrated. NIO sprak met Wessels over de overeenkomsten en verschillen t