Zorgen om de zorg

Als de overheid wil bezuinigen op de kosten van de zorg, dan moet ze juist investeren, in preventie. Elke euro die aanzet tot een gezondere leefstijl, levert tot wel drie euro op. Maar het tegenovergestelde dreigt. Snijden in preventie, zoals nu gebeurt, kan de samenleving op termijn een schadepost opleveren die kan oplopen tot 300 miljoen euro.

Dat zegt Laurent de Vries, directeur van GGD Nederland. Gemeenten kampen door alle bezuinigingen met forse dalingen van hun eigen inkomsten. Als gevolg verminderen ze hun bijdrage aan de GGD in hun eigen regio. “De GGD in Zuid-Limburg heeft al een korting van twintig procent van het budget aan de broek hangen.”

De Vries vreest de gevolgen: een verschraling van preventie op het gebied van roken, drinken en overgewicht. “Maar er zal ook worden gesneden in anti-valtrainingen voor ouderen. Doodzonde. Want op ouderen die als gevolg van zo’n training minder vallen, besparen we zeventig procent aan zorg. Van heupoperaties tot rollators,” aldus De Vries.

“Vijftig procent van de ziektes en aandoeningen zijn vermijdbaar, dus ook vijftig procent van de ziektelasten. Met bezuinigen op preventie slacht je de kip met de gouden eieren.” De Vries wijst op een recent rapport van PWC, waaruit blijkt dat het stimuleren van een gezondere leefstijl pure winst oplevert. “Als minder mensen ziek zijn, dalen de kosten voor zorg en uitkeringen als gevolg van ziekte en arbeidsongeschiktheid.”

Zo daalt volgens PWC het aantal rokers met 75 procent bij een investering van 435 miljoen euro in anti-rookbeleid. Dat levert een rendement op van 960 miljoen euro, meer dan het dubbele. De Vries: “Als minder mensen roken, heb je ook minder longkanker en andere aandoeningen. De kosten voor behandeling daarvan kunnen enorm oplopen.”

Preventie van overmatig alcoholgebruik is bij beperkte voorlichting al goed voor een rendement van 60 procent. Bij een intensieve aanpak kunnen campagnes die leiden tot verminderd drankgebruik zich in het gunstigste scenario zelfs driedubbel terugverdienen (280 procent). De Vries: “Simpelweg door niet gemaakte zorgkosten. Denk aan hersen- en leverbeschadigingen, die het gevolg kunnen zijn van langdurig overmatig alcoholgebruik, of comazuipen.”

Zeker bij jongeren valt grote winst te halen door preventie, meent de directeur van GGD Nederland. “Neem een te zwaar meisje van tien jaar. De kans dat zij diabetes ontwikkelt voor haar vijftigste is groot. Dat betekent de rest van haar leven, zeg twintig tot dertig jaar lang, dieet en zorg. En zelfs dan moet ze nog goed oppassen dat er geen complicaties bijkomen. Iedere diabetespatiënt kost jaarlijks minimaal 1000 euro en afhankelijk van het ziekteverloop nog aanzienlijk meer. Wanneer het lukt om dit te zware kind op een gezond gewicht te krijgen en houden, kunnen er dus duizenden euro’s worden bespaard.”

Het overgrote deel van de bevolking is prima in staat om zelf te kiezen voor een gezondere leefstijl en doet dat ook, zegt De Vries. “Maar er zijn ook kwetsbare groepen die we wel moeten bereiken met ondersteuning.”
Als voorbeeld noemt hij een project in de Utrechtse achterstandswijk Overvecht tegen overgewicht. Bij aanvang in 2004 was één op de vier jongeren te zwaar. Vorig jaar was dat gedaald tot één op de vijf.

De Vries: “Dergelijke projecten leiden op termijn tot een structurele kostenbesparing, van vele miljoenen euros. En tot meer actieve burgers. En tot gezondheidswinst. Een win-win-win situatie dus.” Volgens De Vries biedt de crisis daarmee juist kansen om te besparen, zónder het vangnet aan zorg af te breken. “Maar dan moet je gezond gedrag wel gaan bevorderen, zodat je op termijn minder hoeft uit te geven aan uitkeringen en zorgkosten.”

Deze uitzending van het programma Rondom 10 met de titel Zorgen om de zorg is uitgezonden op zaterdag 13 november door de NCRV. De presentatie was in handen van Ghislaine Plag.