Temple Grandin: Autist tussen de dieren

Gedragsbioloog Temple Grandin is autistisch. Tot haar vierde kon ze niet praten en nog altijd ze heeft moeite met sociale relaties. Tegen alle verwachtingen in begon ze een wetenschappelijke carrière en groeide ze uit tot een beroemdheid die zich inzet voor een andere omgang met dieren én autisten. Labyrint gaat deze week over Temple Grandin en haar nieuwe kijk op autisme en dierenwelzijn.

In het eerste deel van de uitzending wordt duidelijk dat onderzoekers decennialang met een tunnelvisie naar autisme gekeken hebben. Ze beschouwden autisme als een sociale stoornis en zagen daarmee over het hoofd dat de oorzaak van autisme wel eens op een heel ander vlak zou kunnen liggen. Eén van de wetenschappers die wel verder kijkt dan de sociale problematiek is psychologe Chantal Kemner van de Universiteit Utrecht. Zij richt zich in haar onderzoek op het deel van de hersenen waar visuele waarnemingen worden verwerkt: ‘Het lijkt erop dat autisme wordt veroorzaakt door een probleem met de waarneming. Een autist fixeert zich op details en verliest daardoor het zicht op het geheel. Dat overzicht is juist essentieel voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden.’

Dat een nieuwe kijk op autisme hard nodig is, vindt ook Temple Grandin. Zij weet uit eigen ervaring hoe het is om overgevoelig te zijn voor visuele en auditieve prikkels. Ze raakt al afgeleid door een slingerend stukje plastic op de grond en raakt in paniek bij elk onbekend geluid. Grandin: ‘Ik denk dat de meeste onderzoekers zich niet kunnen voorstellen hoe het is om bij elke nieuwe prikkel de adrenaline door je lijf te voelen gieren.’

Haar overgevoeligheid voor sensorische prikkels heeft Temple Grandin niet alleen last bezorgd, het heeft haar ook succes gebracht. Als tiener ontdekte ze een grote verwantschap met koeien, die volgens haar op dezelfde manier reageren op hun omgeving als zijzelf. Sindsdien kijkt Grandin met een geheel eigen blik naar diergedrag en spoort ze boeren aan om met enkele simpele veranderingen het dierenwelzijn in hun stallen te verbeteren. In het tweede deel van Labyrint laat Grandin zien hoe haar stalontwerpen de Amerikaanse vleesindustrie een zetje in de goede richting gaven.

Deze uitzending van het programma Labyrint met de titel Temple Grandin: Autist tussen de dieren werd uitgezonden op zondag 27 oktober door de VPRO.