Er wordt gedemonstreerd dat het heel goed mogelijk is om de OV-chipkaart te hacken en uit te lezen. RFID chips, zoals die op de OV-chipkaart zitten, zullen de komende jaren overal in te vinden zijn. De vraag is welk informatie wij wel en niet op die chips zetten en wie dat allemaal mag inzien. We staan aan de vooravond van een nieuwe fase in de informatiesamenleving. 'Vroeger surften we op het net, vanachter onze
computer. Nu gaan we steeds meer 'in' het net, zegt Rathenau-onderzoeker Christian van 't Hof. Binnenkort worden we omgeven door een digitale wolk, waarin mensen, objecten en computers voortdurend met informatie met elkaar uitwisselen. Alles gaat met alles communiceren. Sommige onderzoekers noemen het al het internet der dingen. Een van de sleutelbegrippen bij deze revolutie is RFID, wat staat voor Radio Frequency Identification. RFID is de opvolger van de vertrouwde streepjescode. Het is een technologie waarbij chips met behulp van radiostraling kunnen worden uitgelezen. Op afstand, zonder fysiek contact. RFID-chips zitten nu al in de OV-chipkaart, in het nieuwe paspoort, in de toegangspasjes van uw bedrijf en op de verpakkingen van veel consumptieartikelen. Nu zijn die chips en hun antenne gemiddeld nog een paar millimeter groot, maar binnenkort worden ze zo groot als zandkorrels en kunnen ze overal in verwerkt worden, met of zonder ons medeweten. Technisch gezien buitengewoon interessant. Producten kunnen een unieke identificatiechip krijgen waarmee gestolen goed altijd terug te voeren is op de oorspronkelijke eigenaar. Gemak dient de mens. Straks zijn onze boodschappen via de RFID chips in de koopwaar en onze bankpas al keurig afgerekend als we de winkel verlaten. Trouwens, de winkel weet dan al voordat we boodschappen gaan doen wat we nodig hebben, want onze koelkast heeft van ons pak melk gehoord dat het leeg was en dat op ons elektronische boodschappenlijstje gezet. Overigens weet de winkel ook voor welke aanbiedingen we gevoelig zijn en zal die ook zeker op indringende wijze aan ons presenteren. De digitale sporen die we achterlaten, worden met deze nieuwe technologie vele malen groter. Steeds meer van die digitale gegevens worden steeds langer opgeslagen. Professor Bart Jacobs (expert op het gebied van digitale beveiliging, Radboud Universiteit Nijmegen) maakt zich daar grote zorgen over. We leven meer en meer in een surveillancemaatschappij, aldus Jacobs. In 2008 kraakte de onderzoeksgroep van Jacobs de beveiliging van de OV-chipkaart. Op verzoek van Labyrint laat hij zien dat er aan die beveiliging niets is verbeterd, ook al is de kaart op verschillende plekken al ingevoerd. Ondertussen werken verschillende onderzoekers aan toepassingen die onze privacy in het RFID-tijdperk moeten bewaken. Jaap-Henk Hoepman van TNO ontwikkelde samen met het Rathenau Instituut de Privacy Coach, een applicatie die je kun installeren op een mobiele telefoon en die de gebruiker de mogelijkheid geeft om privacy voorkeuren in te stellen. Melanie Rieback (Vrije Universiteit) werkt aan de RFID-Guardian, een apparaat dat de gebruiker moet beschermen tegen ongewenst uitlezen van RFID-chips zoals die op de ov-chipcard en het paspoort.
Deze uitzending van het programma Labyrint met de titel Digitale sporen werd uitgezonden op woensdag 17 maart door de VPRO.
