Tony, een observatie in het Pieter Baan centrum

Documentaire. Veelpleger Tony komt na zijn zoveelste gewelddadige overval terecht in het Pieter Baan Centrum. Gedurende zeven weken trekt er een stoet aan gedragsonderzoekers aan hem voorbij. Zij moeten uiteindelijk tot een eensluidende conclusie komen om vervolgens de rechter te adviseren: wel of niet toerekeningsvatbaar; wel of geen tbs. Psychiater: 'Wat is de slechtste uitkomst voor jou?' Tony: 'Tbs met dwangverpleging.' Het Pieter Baan Centrum is een huis van bewaring met als bijzondere opdracht het onderzoeken van personen die worden verdacht van een ernstig misdrijf. Het is een onafhankelijk onderzoek dat plaatsvindt in opdracht van het ministerie van Justitie. In een proces van zeven weken wordt gekeken naar de persoonlijkheid van de verdachte, het eventueel aanwezig zijn van een stoornis en/of een psychische ziekte en of deze in verband kan worden gebracht met het delict. Bestaat er kans op herhaling? Ten slotte brengt het centrum advies uit. Moet er een tbs-maatregel worden geadviseerd? Regisseur Ditteke Mensink volgt de verdachte, Tony, en zijn onderzoekers nauwgezet tijdens de zeven weken van observatie: gesprekken met de psychiater, de klinisch psycholoog, de forensisch milieuonderzoeker en het verblijf op de afdeling en het contact met de groepsleiding. Er ontstaat een gedetailleerd beeld over de jeugd van Tony, zijn volwassen leven en zijn delicten. Zelf heeft Tony niet het idee dat er veel mis is met hem. Op de opmerking van psycholoog Carla van Deutekom dat ze eraan willen werken om hem veiliger voor de maatschappij te krijgen reageert hij: 'Ik veiliger voor de maatschappij? Of de maatschappij veiliger voor mij? Ik vind dat ik knap veilig ben.' Voor het eerst krijgt de kijker inzicht in de gedachtegangen van iemand die wordt onderzocht in het Pieter Baan Centrum. Ook het onderzoek wordt nauwgezet gevolgd. We zijn getuige van de, bij tijd en wijlen heftige en emotionele, intensieve gesprekken van Tony met de psychiater, de psycholoog, de forensisch milieuonderzoeker, de groepsleider en zijn medegevangenen. Uit de beelden van de wekelijkse overleggen van deze mensen aangevuld met een zogenaamd procespsychiater en een juriste spreekt een enorme zorgvuldigheid. Tony zelf heeft er geen hoge pet van op: 'Mijn tekortkomingen zijn als het goed is dezelfde als ieder ander.' Deze documentaire maakt deel uit van de reeks Ondertussen in Nederland. De documentaires, verzameld onder deze noemer, vertellen verhalen over wat er in Nederland buiten het zicht van de dagelijkse actualiteit op het spel staat. In veel documentaires volgt de maker over een langere periode mensen, die voor dilemma's geplaatst worden, die van grote invloed zijn op het maatschappelijk debat.

Deze uitzending van het programma Holland Doc met de titel Tony, een observatie in het Pieter Baan centrum is uitgezonden op donderdag 27 oktober door de VPRO, de IKON, Human en NTR.