De laatste woorden van Houllebecq

Michel Houellebecq (1957) is de meest controversiële Franse schrijver van dit moment, en succesvol in vele landen. ‘Das ‘enfant terrible’ der Französischen literatur,’ zegt hij zelf, glimlachend. ‘Het beste uit Frankrijk sinds Camus’ schrijven de critici, en ‘net zo spraakmakend als Céline’. Erik Lieshout, Arno Hagers en Reinier van Brummelen kregen een unieke gelegenheid om de auteur ‘in het wild’ te filmen en met hem te spreken over universele thema’s. Iggy Pop schreef speciaal voor de documentaire zeven nummers.

Wat kun je nog zeggen als alles al gezegd is? Wanneer het afscheid eindeloos voortduurt, terwijl het verhaal eigenlijk afgelopen is? Ga je dan in op iets dat groter is dan jezelf? Kunnen beelden en muziek het overnemen, daar waar het woorden tekort schieten?

Over deze kwesties denkt en spreekt Michel Houellebecq in Laatste woorden, een gefilmd document van Lieshout, Hagers en Van Brummelen. Een thematiek, die voortkomt uit Mogelijkheid van een eiland, de roman die Houellebecq schreef met het oog op de door hemzelf te regisseren verfilming, die in 2007 plaatsvond.

Tegen de achtergrond van het décor van de set van deze speelfilm wordt Laatste woorden gedraaid, op ‘post-apocalyptische’ locaties op Lanzarote en in Andalusië. De schrijver dus niet achter zijn bureau, maar midden in de actie, met een filmploeg en acteurs om zich heen. Het is een moment in de tijd, en in zijn schrijverscarrière. ‘Ik ben megalomaan genoeg om te denken dat ik dat óók kan,’ zegt Houellebecq vóóraf over het vak van filmregisseur. Om na afloop te concluderen: ‘ Ik geloof toch dat ik meer gehecht ben aan het boek.’ Wat overblijft is het beeld van een auteur die de grenzen van het schrijfbare opzoekt, zodanig dat hij wel in een ander medium terecht móet komen.

De makers van Laatste woorden werpen met hun filmkunst een eigen licht op dat ijle, filosofische, onzegbare en proberen er met Houellebecq zo lang mogelijk over te blijven spreken. Dit leidt soms tot abstracte zwaarmoedigheid, terwijl zich om hem heen heel concrete zaken afspelen. Maar al deze bespiegelingen blijken uiteindelijk een tot het uiterste gesublimeerde vorm van romantiek, die gaat over liefde, dood en tijd, en die begint met de woorden: “…vanaf de eerste ontmoeting met Isabelle wist ik dat we samen een geschiedenis zouden hebben en dat het een lange geschiedenis zou zijn; ik wist dat zij dat ook besefte.”

Een documentaire van Lieshout, Hagers en Van Brummelen

Productie: Bonanza Films
Muziek: Iggy Pop
Eindredactie: Saskia van Schaik

Deze uitzending van het programma Het Uur van de Wolf met de titel De laatste woorden van Houllebecq is uitgezonden op vrijdag 13 februari door de NPS.