Het jaar erna

In de documentaire Het jaar erna worden een aantal portretten van Joden een jaar na de bevrijding getoond. Deze verhalen laten duidelijk zien dat de oorlog niet voor iedereen was afgelopen na de dag van de bevrijding op 5 mei 1945.

“Na onze terugkeer werden we niet opgevangen. Onze woning mochten we pas een half jaar na de bevrijding betrekken. Ons verhaal werd met een schouderophalen afgedaan. Dan kwamen de verhalen los dat ze het zelf ook zo moeilijk hadden gehad. Alles was op de bon geweest, hun fietsen waren gestolen ...”

Joden die na de Tweede Wereldoorlog terugkeerden in Amsterdam, kregen achterstallige gasrekeningen gepresenteerd. Anderen kwamen erachter dat hun bezittingen waren geconfisqueerd, van huizen tot hele kunstcollecties. Schuldgevoel en schaamte zorgden bij de Joodse gemeenschap vaak voor zwijgzaamheid over dit vernederende lot.

Daar staan gelukkig ook heel veel andere ervaringen tegenover van warmte, menslievendheid en ontroerend altruïsme. Maar over het algemeen is de terugkeer in Nederland voor veel Joden geen bevrijdingsfeest geworden. “Toen ik voor de eerste keer op straat kwam, keken de kinderen me vreemd aan. Een jongetje zei: ‘Goh, zijn ze jou vergeten?’ Het was niet de laatste keer dat dit soort dingen tegen me werden gezegd...” “Ik heb na de oorlog nooit over mijn kampervaringen kunnen praten. Ook niet met mijn moeder, die vond dat ik er sowieso niks van kon weten omdat ik nog zo klein was.”

De documentaire laat zien hoe de effecten van de oorlog nog jarenlang nadreunden bij een grote groep teruggekeerde Joden. Het jaar erna: verschillende verhalen van aard en in beleving. Portretten die op zichzelf staan maar samen een sterker beeld oproepen over de tijd na de oorlog voor de Joden.

Deze uitzending van het programma 2Doc met de titel Het jaar erna werd uitgezonden op maandag 7 april door de VPRO.