De stakende stad

In 1941 pakte de Duitse bezetter in Amsterdam 427 willekeurige joodse mannen op en voerde ze naar de vernietigingskampen. Het was de inleiding tot de Februaristaking. Op 25 februari wordt herdacht dat het vijfenzeventig jaar geleden is dat de Februaristaking plaatsvond. Zaterdag 22 en zondag 23 februari 1941 pakken de Duitsers voor het eerst, als represaille, 427 willekeurige joodse mannen op en voeren hen af naar een onbekende bestemming. Slechts twee mannen keren na de oorlog levend terug. Deze razzia is de directe aanleiding voor de Februaristaking, drie dagen later. Tijdens de staking, die twee dagen duurt, schiet de bezetter met scherp, met negen doden en vele zwaargewonden als gevolg. Nergens anders in heel bezet Europa heeft het wegvoeren van de joden tot zo'n massaal protest geleid. Aan de vooravond van de herdenking wordt de documentaire De stakende stad uitgezonden, over de dagen die vooraf gaan aan de staking. De verontwaardiging onder de bevolking over de razzia werkt als aanjager op de reeds bestaande arbeidsonrust. De Amsterdamse trambestuurders weigeren uit te rijden en binnen enkele uren hebben vele grote en kleine bedrijven het werk neergelegd. De Amsterdamse ponten brengen duizenden havenarbeiders die mee gaan staken naar het centrum van de stad. De stakende stad is een reconstructie van een prominente verzetsdaad uit de Tweede Wereldoorlog, die zelfs internationaal van betekenis is. Een Duitse soldaat fotografeerde de razzia op het Jonas Daniël Meijerplein. De foto's blijven bewaard en komen na de oorlog boven water en vinden hun plek in het archief van het NIOD. In de angst en chaos van de razzia merkt bijna niemand dat de soldaat foto's maakt. Foto's die zijn bedoeld voor een rapportage aan SS-leider Heinrich Himmler. Op één van de foto's kijkt een jonge man recht in de camera. Dwars door de lens en zijn belager heen kijkt hij ons aan. Pas vijfenzeventig jaar later weten we misschien wie hij is.

Deze uitzending van het programma 2Doc met de titel De stakende stad werd uitgezonden op maandag 22 februari door de VPRO.