Kadhafi, vriend van het westen

De Libische leider Kadhafi heeft jarenlang zijn best gedaan om verziekte relaties met het Westen te herstellen. Nu dat uiteindelijk leek gelukt, blijkt het grootste gevaar niet van buitenaf te komen maar is het zijn eigen volk dat de kolonel van zijn troon gaat stoten. Militair gesteund door datzelfde Westen.

Midden jaren tachtig daagt kolonel Kadhafi, omringd door zijn garde van militante revolutionaire Arabieren, het Westen uit vanuit zijn hoofdkwartier in Tripoli. Hij is de grootste vijand van Amerika en Europa en wordt beschouwd als de belangrijkste peetvader van het internationale terrorisme. Kadhafi wordt in verband gebracht met talloze internationale terreuraanslagen. In 1986 reageren de VS met bombardementen op Libië. Zes jaar later wordt Kadhafi ervan beschuldigd opdracht te hebben gegeven tot de vernietiging van een Amerikaans PanAm-vliegtuig boven Lockerbie, waarbij honderden doden vallen. Hij is de paria van de wereld geworden en van alles en iedereen afgesneden. Kort na de aanslagen geldt voor Libië een VN-embargo op luchtverkeer, wapens en olie, zijn belangrijkste bron van inkomsten. Kadhafi zit financieel aan de grond. Bovendien krijgt hij te maken met couppogingen. Gewapende islamitische groepen, die gelieerd zijn aan Al-Qaida, proberen zijn verzwakte regime omver te werpen.

Om te overleven heeft Kadhafi geld en diplomatieke steun nodig. In de documentaire ‘Kadhafi, vriend van het westen’ schetsen Engelse en Amerikaanse diplomaten en politici hoe de Libische leider zijn relaties met het Westen weet te herstellen.

Het zijn jaren van grote internationale spanning na de aanslagen van 11 september 2001. Juist in die periode slaagt Kadhafi erin om zijn slechte reputatie in het westen te verbeteren. Nadat ook de nabestaanden van Lockerbee een flinke genoegdoening geschonken werd, kon in 2004 de Britse premier Tony Blair weer op staatsbezoek in Libië en mocht Kadhafi zelfs zijn tent opslaan in Brussel en Parijs.
De kolonel sprak de Verenigde Naties toe en zijn land mocht de voorzitter leveren van de VN-mensenrechtencommissie. De vijand van gisteren werd één van de onzen, een belangrijke gast op internationale topconferenties. Een wrede dictator is opeens een bondgenoot, niet in de laatste plaats dankzij zijn oliebelangen.

Maar het is dezelfde man die een paar weken geleden zware wapens heeft ingezet tegen zijn eigen bevolking die in opstand komt. Daarmee is in korte tijd de hernieuwde vriendschap tussen het Westen en Kadhafi voorgoed voorbij. Nu duidelijk is geworden dat Kadhafi niks voelt voor een vreedzame aftocht, zoals de leiders in Tunesië en Egypte, heeft het Westen Libië en zelfs het regeringsgebouw van de leider met bommen bestookt.

Oorspronkelijke titel: ‘Kadhafi, our best enemy’.
Regie: Antoine Vitkine.
Bewerking voor ZEMBLA: Simone Tangelder.
Eindredactie ZEMBLA: Kees Driehuis.

Deze uitzending van het programma Zembla met de titel Kadhafi, vriend van het westen is uitgezonden op zaterdag 2 april door de VARA en NTR.